Valkenswaardse stichting krijgt dagboek uit Tweede Wereldoorlog in bezit

In het Sigarenmakerij Museum aan de Oranje Nassaustraat is afgelopen woensdag een zeer interessant dagboek overgedragen aan bestuurslid van Erfgoed 40-45 Theo van de Loo, door Petra van Weeberg-van Daal. Minutieus noteerde haar vader Nol van Daal in de oorlog dagelijks de ontwikkelingen in Oberndorf am Neckar, waar hij door de bezetter te werk was gesteld, samen met nog vele tientallen andere sigarenmakers van De Hofnar en Willem II.

Het gaat om een notitieboekje van klein formaat, niet met lijntjes maar met hokjes, alsof het bedoeld is als kasboekje. De verhalen die erin beschreven staan zijn uitsluitend met potlood genoteerd, en betreffen de periode dat Nol van Daal als ongehuwde jongen vanuit Willem II en wonend aan de Zandbergstraat verplicht te werk wordt gesteld in de Mauser-Wapenfabrieken in Oberndorf, Duitsland.

Op de vraag hoe de donatie van het boekje tot stand is gekomen, zegt dochter Petra uit Waalre: “Het boekje heb ik geërfd van mijn vader. Omdat het met de hand geschreven is, heb ik het ’n jaar of vier geleden helemaal uitgetikt voor de hele familie.” Hij schrijft daarin zo klein mogelijk. “Ik denk dat hij op die manier zo lang mogelijk vooruit kon met hetzelfde boekje.”

Petra heeft zelf geen kinderen en is van mening dat haar neefjes en nichtjes niet zo veel zullen geven om het dagboek. Onlangs is ze op vakantie in Normandië. “Dan gaat het oorlogsgebeuren weer allemaal leven, en toen dacht ik aan dat dagboek en realiseerde me: straks ben ik er niet meer en gooien ze het misschien in de kliko.” Dan besluit ze om het kleinood aan de Stichting Erfgoed 40-45 Valkenswaard en Waalre te schenken via Theo van de Loo. Op die manier is Petra (71) er zeker van dat het dagboek en de herinnering aan de oorlogstijd van Valkenswaardse werknemers in Oberndorf behouden blijft voor de historie van Valkenswaard.

Sigarenmaker bij Willem II

Het boekje wordt door haar vader al die tijd zorgvuldig in een geldkistje bewaard. “Wij hadden een groot gezin en we wisten er allemaal van, ook van de inhoud, en bij zijn overlijden is het uit het kistje gekomen.”

Waarom wordt het boekje juist aangeboden in het Sigarenmakerij Museum? “Ik heb Theo van de Loo daar leren kennen omdat ikzelf in het museum rondleidingen geef. Theo zei heel blij te zijn als de stichting het object zou mogen toevoegen aan hun archief. Mijn vader werkte vroeger bij de Willem II en ik vind het wel een leuk gebaar naar mijn vader toe om in het museum de overdracht te doen.” Aanvankelijk geeft ze een uitgetikt exemplaar aan Theo. Het oorspronkelijke boekje pagina voor pagina scannen blijkt ’n beetje lastig en Petra besluit daarna om gewoon het origineel aan hem te geven.

Voor de schenking heeft Petra verder geen overleg met haar familie. “In principe is het mijn bezit, maar ik heb de familie wel geïnformeerd. Ze vonden het allemaal een leuk gebaar.” Het meest opmerkelijke in het hele dagboek vindt de schenkster wel dat haar vader zo ontzettend vroom was. “Hij trok heel veel op met zijn vriend Piet van Gerven en met de kapelaan. Dat heeft hem denk ik ook op de been gehouden. Hij heeft heel veel steun aan die twee gehad.” Ook het lezen over het uitbreken van de tyfus maakt veel indruk op haar.

Trouwverlof als ontsnapping

In het museum staan Petra en Theo bij een foto van de Willem-II-groep die tijdens Kerstmis 1942 op verlof naar Valkenswaard komt. Behalve Nol van Daal staan er ook collega’s bij zoals Schijvens, Van Hout, Van der Heijden, Peels, Van Dooren en Van den Dungen. Ook directeuren Antoon en Gerard Kersten van de Willem II poseren bij de groep dwangarbeiders.

Petra: “Het hele dagboek gaat dus uitsluitend over de periode dat hij te werk was gesteld in Oberndorf: vanaf zijn vertrek uit Valkenswaard tot aan zijn terugkomst: anderhalf jaar. De jongens moesten allemaal ongehuwd zijn.” Uit het boekje blijkt dat hij op 15 mei 1942 wordt gekeurd en daarna op 4 juni 1942 om 09.00 u vertrekt. Hij komt definitief terug in november 1943, om te trouwen, in Valkenswaard. “En het dagboek eindigt op de dag van zijn vertrek.”

Zodra de dwangarbeiders trouwverlof krijgen, hoeven ze niet meer terug naar de wapenfabrieken. “Dus ze waren er erg op gespitst een dergelijk verlof te krijgen. Mijn vader is daar ruim ’n jaar mee bezig geweest, maar uiteindelijk lukte het.”

Dan komt het boekje voor de dag en wordt geposeerd bij de groepsfoto die tegen de wand hangt. Ze wijst daarop haar vader aan en na het persmoment is Petra Van Weegberg-van Daal tevreden, en belooft Theo van de Loo dat de inhoud van het dagboek later zal worden gepubliceerd op de site van de stichting.

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android