Expositie over katten in museum in Valkenswaard: 'Unieke relatie tussen mens en kat'

Vrijdagavond opende burgemeester Anton Ederveen in het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard de expositie 'Als de kat van huis is'. Zo'n zestig gasten genieten van de sprekers vooraf en van de expositie daarna.

De entree van de ontvangsthal in het Carolusgebouw is versierd met grijze en zwarte ballonnen, die je doen denken aan de meest-gangbare kleuren van katten. Links ernaast een uitgerolde banner met de afbeelding van een kat, met de titel van de tentoonstelling: Als de kat van huis is. Tegen half acht zijn zo’n zestig personen aanwezig; belangstellenden, vrijwilligers, personeel van het museum, eigenaren van litho's en afgevaardigden van bijvoorbeeld de gemeente. Na vier toespraken zal de expositie worden geopend door burgemeester Anton Ederveen.

Iconisch beeld

“Van harte welkom, mede namens het museumbestuur, aan burgemeester Anton Ederveen, wethouder Mieke Theus, gastspreker Hanneke Ronnes, alle bruikleengevers en museumoprichter Peter-Louis Vrijdag”, zo begint museumdirecteur Maarten Kentgens zijn welkomstwoord. De directeur vertel dat deze tentoonstelling al vele jaren door zijn hoofd speelt. “De kat en de lithografie hebben een bijzondere band”, aldus de spreker en hij verwijst naar het iconische beeld van de kat op de affiche van de tentoonstelling: Le Chat Noir van kunstenaar Steinlen. “Intussen ligt er een interessante technologische verbinding met de kattenchip en de robot die in de zorg wordt gebruikt.” Maar de relatie kat – lithografie wil het museum in deze tentoonstelling verder uitdiepen. “Zijn hier ook kattenmensen aanwezig?”, vraagt hij zich hardop af.

Curator Rachelle van den Broek neemt het publiek mee in al datgene wat ze tijdens haar studies ter voorbereiding is tegengekomen. Ze wordt in Frankrijk getrokken door het boek uit 1874 van Emile Zola: ‘Le Paradis des Chats’. Ze leest over een dikke raskat die alles heeft wat haar hartje begeert, maar die naar de straat verlangt. Het beestje klimt door een open raam en ontdekt de buitenwereld. Na allerlei omzwervingen en ontmoetingen verlangt hij toch weer naar het vlees wat hij thuis kreeg. De kat ziet zelfs een kattenmepper. Kortom: na één ellendige nacht wil de kat weer naar huis.

Karakter

Van den Broek constateert dat de tweedeling van de huiskat en de straatkat uit de literatuur ook heden ten dage nog geldt in de kunst, en ze noemt enkele voorbeelden, waarbij ze illustraties toont. Volgens haar zijn de katten een inspiratiebron en rolmodel voor veel kunstenaars vanwege hun eigen wil, mysterieuze gedrag, wulpse voorkomen, hun onafhankelijke karakter en zwervend bestaan op straat. Ze gaat dieper in op enkele lithografieën aan de hand van projectiebeelden. Tenslotte verklapt ze dat haar eigen privé pluche-kat uit 1985, gekocht via eBay, na hersteld te zijn, een plekje heeft gekregen in het museum. “Ik was een hondenmens, maar ben toch wel een klein beetje een kattenmens geworden.”

De volgende spreekster, mevrouw professor doctor Hanneke Ronnes, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, is erg onder de indruk van de tentoonstelling en van de publicatie die bij de expositie hoort. Ook zij maakt het publiek deelgenoot van haar belangstelling voor de kat en van haar studieresultaten over het dier, voor de universiteit. “We hebben de laatste tijd de scherpe randjes van katten gehaald door ze te steriliseren, castreren en soms ook de nagels te knippen, of belletjes aan te doen om het doden van vogels enigszins te monitoren of te beteugelen”, zo klinkt het.

De manier waarop we samenleven met de poes is volgens haar sterk gewijzigd. “In plaats van de straat of de schuur liggen de poezen op warmtekussens of hangmatjes aan de verwarming. Ze hoeven niet langer muizen te vangen en krijgen een uitmuntend dieet.”

Op het einde van haar voordracht staat de gastspreekster stil bij het feit dat er milieuzorgen zijn. In haar inleiding in de brochure schrijft ze: 'Volgens invloedrijke boeken verstoort de kat het ecosysteem omdat katten vogels en andere (zeldzame) dieren eten'. Ze eindigt haar causerie met de woorden: “Ik ben heel benieuwd wat u leest in de geweldige litho’s, etsen, gravures, foto’s en schilderijen. Ik denk: of u wel of niet van een kat houdt, dat u gaat genieten.

Toonaangevend

Burgemeester Ederveen sluit de rij van sprekers alvorens hij de expositie voor geopend verklaart. “Ik heb jarenlang thuis een kat gehad, en die heette Elvis, wat tevens mijn andere liefde verraadt.” Hij memoreert dat het vanavond voor het laatst is, dat hij in deze functie in het museum is om een tentoonstelling te openen. “Ik heb het museum zien ontwikkelen tot een toonaangevend museum”, zegt hij. “Ik adviseer om deze tentoonstelling straks niet naar Helmond te doen”, waarmee hij het publiek op zijn hand krijgt.

Volgens hem heeft de kat altijd een bijzondere plek in ons leven en onze cultuur ingenomen. “Door sommigen verguisd, door anderen waanzinnig geliefd.” Na een warm applaus begeeft het gezelschap zich naar de tentoonstellingsruimte, waar de prachtige stukken uitvoerig worden bewonderd.

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android