Gevonden op zolder van Mariakerk: portret van priester Gerard Renders

Gerard Renders krijgt als priester de opdracht van de bisschop om de Mariaparochie te stichten met een nieuwe Mariakerk. Zijn schilderij staat nog op één van de zolders van de Mariakerk, die inmiddels is onttrokken aan de eredienst.

Een bouwpastoor, ook wel ‘pastoor bouwer’, is een pastoor die benoemd wordt door de bisschop om een kerkgebouw te realiseren, vaak voor een nieuwe parochie. Renders is zo’n bouwpastoor.

Gerard Jacques Damiaan Renders wordt geboren in Woensel op 23 februari 1911. Zijn priesterwijding is op 30 juli 1938 en daarna werkt hij als kapelaan in Budel, Geldrop en Vught. Hij wordt tot bouwpastoor in Valkenswaard benoemd voor de nieuwe Mariaparochie. Na deze periode wordt hij deken en pastoor in Oirschot en tenslotte pastoor te Lierop, waar hij op 29 november 1978 overlijdt.

1953

Op het schilderij staat de priester Renders midden op het doek afgebeeld, naar links gedraaid. Hierdoor is zijn rechteroor zichtbaar en is zijn rechterschouder naar de kijker gericht. De pastoor heeft een vriendelijk gezicht en zijn haren liggen plat achterovergekamd. Renders draagt een lange zwarte toog met daar overheen een wit koorhemd of superplie.

De twee armen zijn gebogen zodat hij met beide handen een steen kan dragen. Deze grijze steen symboliseert de eerste steen voor de kerk en aan de zijkant is er het jaartal 1953 ingegraveerd. Hiermee wordt Renders als bouwpastoor gesymboliseerd.

Op de donkere achtergrond is op ooghoogte de noordgevel van de gebouwde kerk zichtbaar. Rechtsonder is het kunstwerk gesigneerd door de Valkenswaardse kunstschilder Gerard van Zwieten. Het doek heeft een afmeting van 38,5 cm x 58,5 cm. De breedte van de lijst is 8,5 cm. Op de onderste horizontale lat is een koperkleurig plaatje bevestigd met de tekst Bouw-pastoor G. Renders.

Op de achterzijde van het doek staat met zwarte pen geschreven: Bouwpastoor G. Renders Mariakerk Valkenswaard. Daarboven is een fotootje aangebracht waarop Van Zwieten met kwast en palet te zien is. Door de foto heen heeft hij zijn handtekening geplaatst. Op de bovenste horizontale lat is met twee nietjes een papiertje aangebracht waarop in hoofdletters staat GERARD VAN ZWIETEN. Kunstschilder Van Zwieten schildert ook de wand achter het priesterkoor (1981) en het grote schilderij in de kerk ‘Dei Genitrici 1953-1978’ (1979). Jos Sweens van het kerkbestuur vertelt enige tijd geleden dat Van Zwieten in de Schotelmanstraat woonde. Later verhuist hij met echtgenote Martje naar het St.-Jozefplein. Gerard is in die tijd erg actief in de parochie en geeft als kunstschilder ook schilderles.

Lapis Primus

Volgens Piet Klomp (1939), misdienaar, later collectant en zestig jaar lid van kerkkoor Sancta Maria, is pastoor Renders geen gemakkelijke iemand. “Het was een man met een moeilijk, eigenzinnig karakter. Het kon weinig velen als er iets verkeerd ging”, aldus Piet Klomp, die zich nog goed herinnert dat de eerste steen werd gelegd in aanwezigheid van Renders, vrijwilligers Serafinus Hoevenaars en Kees van Gils. “Het was die dag slecht weer”, herinnert Piet zich nog. “Op de foto zie je mij als klein manneke bij de lantaarnpaal.”

De eerste steen voor de nieuwe kerk wordt op negen maart 1952 gelegd door Deken P.J.M. Manders van de dekenale St.-Nicolaaskerk. De tekst op de steen luidt: Lapis Primus Ecclesiae S. Mariae 9 Martii MCMCII. De bisschop van ’s-Hertogenbosch, Z.H. Exc. Mgr. W. Mutsaerts consacreert de nieuwe Mariakerk op veertien juni 1953. In 1962 wordt de kerk uitgebreid met een aparte dagkerk en wordt in september 2015 onttrokken aan de eredienst.

Vroeger was het niet ongebruikelijk dat voor het bouwen van een nieuwe kerk een bouwpastoor werd aangesteld; daarbij zag men graag dat die bouwpastoor welgesteld was en bereid om een aanzienlijk deel van het eigen vermogen in het project te steken. Of dat bij Renders ook het geval was, is niet bekend. Architect van de kerk is Jos Bedaux en J. v.d. Weegen de aannemer.

Op het gedachtenisprentje van bouwpastoor Renders valt te lezen dat Renders het zout der aarde was: hardwerkend, eerlijk en betrouwbaar. 

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android