Leny en zoon Henk over gevolgen van oorlog: 'Nou heb ik alleen maar over ellende verteld'

Leny van Osch en haar zoon Henk Rieck komen regelmatig bij het IVN aan de Bosstraat. Beiden hebben veel meegemaakt in hun leven, met name in de oorlog. Lees hoe ze op een middag de meest uiteenlopende verhalen vertellen aan de picknicktafel achter het IVN-gebouw.

Leny van Osch (Eindhoven 1929) is aan de picknicktafel bezig om kaarten -met grote tekens- te verdelen en te gaan jokeren. Tegenover haar zit haar enigst kind Henk Rieck met twee dezelfde puzzelboekjes naast zich. Als je moeder (94) en zoon (73) aanspreekt, kom je erachter hoe hun leven er heeft uitgezien.

Henk komt regelmatig vanuit Amsterdam ’n paar dagen naar Valkenswaard om voor zijn moeder te zorgen, in het Elcomapark. “Mijn moeder is verkeerd getrouwd, maar dat is een heel ander verhaal.”

Als het goed weer is, komt Henk naar Brabant en wordt een uitstapje gemaakt naar de IVN-tuin. “We hebben zo’n fiets gekocht waar ze in kan, want ze heeft ’n paar jaar geleden haar polsen gebroken, mag niet meer fietsen en doen we het zó”, aldus de zoon, geboortig van Haarlem. “Het gezin van mijn moeder is in de oorlog geëvacueerd naar Haarlem, vandaar. Haar vader, mijn opa Leo, had een sigarenfabriek in Eindhoven met de naam Levanos, naar Leo van Osch. Maar na een bombardement was alles weg. “Een collega in Haarlem liet ze naar Haarlem komen. Daardoor hebben ze de hongerwinter nog meegemaakt en tulpenbollen gegeten.”

Nertsenfarm

In 1953 wint Leo de voetbalpool en ontvangt vijfigduizend gulden. “Daarmee is een groot nertsimperium ontstaan. Want een neef had een nertsenfarm in Best en wilde uitbreiden, maar had geen geld. Leo leende hem wat en door de uitbreidingen werd het de allergrootste farm van de wereld.”

Leny luistert naar de verhalen die Henk over de tafel laat rollen. Over de hulp van Buurtzorg, van een meneer die huishoudelijke hulp verleent en over de bovenste etage van haar flat. “Als ze ’s morgens opstaat maakt ze eerst twee puzzels. Ik heb hier twee dezelfde boekjes: we doen alles dubbel.”

Leny blijkt gescheiden. “Weet je nog dat er brand was op Kempenhof in 2011? Daarbij kwam haar tweede partner om het leven. Hij rookte in bed een sigaartje; dat werd hem fataal.” Als je Henk vraagt wat hij van Valkenswaard vindt, zegt hij: “De omgeving is leuk, maar aan het plaatsje vind ik niks aan. Mijn moeder wandelt soms naar de Lidl om de duiven daar te voeren. De diertjes kennen haar en komen op haar af. Ik woon aan de Gaasperplas”, en hij laat enkele mooie foto’s zien.

Zowel Leny als Henk hebben in Haarlem allebei een eigen winkel met rookartikelen, magazines, staatsloterij enzovoort. “We hadden er één verkocht, want mijn moeder wilde in 1993 naar Brabant terug, en kwam terecht in Dommelen. Van het vinden van haar roots is niks meer terecht gekomen: iedereen was al dood. Ik ben nog een tijdje doorgegaan, maar hebt de boel vijftien jaar geleden ook verkocht. “Dat oorlogsverleden blijf ons maar meeslepen. Mijn echte vader is tien jaar geleden gestorven en die heeft altijd gezegd dat het slechte huwelijk door de oorlog kwam.”

Fout

“In de oorlog blijft opa sigaren maken van tabak die Duitsers hem leverden. Mijn oom bracht de sigaren naar de officieren in de omgeving van Haarlem en verder het land in. Leo heeft daarom als NSB-er vijf jaar in kamp Vught gezeten, samen met mijn oom. Met een opa als NSB-er en mijn vader als verzetsman kwam er daarna natuurlijk bonje.” Volgens Henk kregen Leo en Jan in de gevangenis vijf jaar lang alleen maar andijvie. “Ze waren dan wel fout geweest, maar ja.” Nadat Leo vrijkomt, wint hij de poule en de burgemeester zou komen voor een groot feest. Toen alles uitkwam van de oorlog, is het feest afgezegd.” Leny kijkt intussen stilletjes voor zich uit, schuift wat met de kaarten en knikt.

“Mijn moeder moest naar school komen omdat ik in de klas altijd sliep. Maar als ik naar bed ging, bleef ik op de trap wachten tot haar vader thuiskwam. Want dan had hij een biertje op en ging hij weer schelden en schreeuwen. Totdat hij weer een keer op bezoek kwam en verhaal kwam halen en mijn vader hem kort en klein sloeg. De volgende dag hing de waslijn vol met lappen vol bloed. Dat beeld zie je zó nog voor je.” Na de periode Vught gaat zoon Jan in Duitsland werken en wordt miljonair. “Later promoveren ze hem weg naar Brazilië, waar het oorlogstrauma hem bleef achtervolgen en hij zichzelf in een auto vergaste. Hij was een bekend autocoureur in Europa, samen met Ed Swart van het SAS-team: Scuderia Auto Swart.”

Lamborgini

Terwijl de vogeltjes fluiten, zet Henk zijn verhaal voort. “Oom Jan kocht destijds het huis van componist Rogier van Otterloo in Hoenderlo. Van dirigent Herbert von Karajan -die gek was van snelle auto’s- kocht hij een Lamborgini, waarin hij zichzelf dus om het leven bracht.” Leny zegt dat ze wel met de oorlogsverhalen om kan gaan. “Het moet wel”, zegt ze. Tijdens de vijf jaar gevangenis van haar vader en broer werkt Leny in een hotel waar ze gedurende die periode woont en ondanks alles best veel lol heeft.

Henk droomt nog steeds over het verleden. “De winkel moest ik trouwens verkopen vanwege een zware burn-out”, zegt hij. Hoe is het nu met je, Henk? “Ik zat tijdens mijn burn-out dag en nacht in het Van Goghmuseum en in het Stedelijk, halveerde mijn pillen en ben zó gered, én doordat ik cactussen kweekte.”

Aan de bijzondere ontmoeting tot een einde. Leny ruimt alles op en stapt weer in de bak van de bijzondere fiets.

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android