Toos van Riet brengt vrijheidsmonoloog: 'Niet over praten en niets over vertellen'

Op 7 mei verzorgt Toos van Riet een voorstelling in de bieb met als thema ‘Vrij zijn’. Ze wordt daarbij ondersteund door een groep mensen, waardoor de voordracht extra bijzonder zal worden, en in het teken staat van oorlog, vrijheid, herinnering en kunst. Toos nodigt tijdens een keukentafelgesprek iedereen uit voor deze gratis uitvoering die om 19.00 uur begint.

Of je nou wilt of niet; je aandacht wordt in de woonkamer van Toos onmiddellijk getrokken door een levensgrote afbeelding het schilderij van Jan Steen: Het vrolijke huisgezin. Het meesterwerk uit de Gouden Eeuw reikt van de grond tot aan het plafond en laat gezinsleden zien die zich vermaken. Hoe langer je kijkt, hoe meer details je ontdekt. Terwijl de gastvrouw koffie brengt, wijst ze naar de tekst op het schilderij Zoals de ouden zongen zo piepen de jongen. Al gauw gaat het over de belangrijkste inhoud van het gesprek: Toos gaat met zeven andere mensen een monoloog op de planken brengen, met als titel Vrij zijn.

Eerst in huiskamers gespeeld

In verband met 75 jaar bevrijding interviewt Kim Don in Eindhoven vijf jaar geleden onder de vlag van het Eindhovense The Freedom Theatre twaalf personen die de oorlog nog hebben meegemaakt. “Van die teksten heeft ze twaalf monologen gemaakt. Twee daarvan heb ik toen in diverse huiskamers gespeeld tijdens een toer, samen met mensen van Dialoog, een instelling die zo veel mogelijk dialogen organiseert op allerlei plekken. Bij die voorstellingen waren acteurs betrokken en kunstenaars die werken maakten aan de hand van de monologen. “Na het spelen gingen de aanwezigen met elkaar in gesprek”, aldus Toos.

Dan ontstaat het idee om -vijf jaar later- opnieuw één van de monologen te gaan spelen in Eindhoven, als onderdeel van een uitgebreider middagprogramma, op 18 mei om 14.00 uur in het Hornemann Huis. “Omdat het jammer is dat de monoloog dit jaar maar één keer wordt opgevoerd, dacht ik: misschien is het de moeite waard om ook in de bibliotheek van Valkenswaard het stuk te brengen.” Ze speelt de vrouw van de monoloog: Annette Bruining. “Het is dus geen declamatie van een tekst, maar ik speel toneel.” Het verhaal gaat over het Eindhovense achtjarige meisje Annette Bruining, en tijdens de oorlog TBC krijgt. Ze weet dat haar vader in het verzet zit en haar wordt steeds gezegd: niet over praten en niets over vertellen. Alles wat er gebeurt, hoort ze en ziet ze vanuit haar bed. Op enig moment wordt haar vader opgepakt. “Ik heb vader onder de vloer gestopt”, zegt Annette, maar na de oorlog beginnen haar verhalen tóch boven water te komen en vertelt ze wat vrijheid voor haar betekent.

Uitgebouwd naar acht personen

Het idee voor het Valkenswaardse optreden valt in goede aarde en Toos gaat mensen zoeken die haar optreden verder willen aankleden. “Zo vond ik Mieke Toussaint van Iedereen een podium, die samen met haar partner John Roks liederen komt zingen die bij het thema passen. En vanuit het Schrijfcafé kwamen enkele mensen die wel een stuk wilden schrijven over dit onderwerp en de schilderijen van kunstschilder Jeroen Timmer zullen tijdens de presentatie ook te zien zijn. Voor ik het wist waren we met acht personen. En dát vind ik dus heel erg leuk!” Zo bestaat de omlijstingsgroep uiteindelijk uit John Roks en Mieke Toussaint van ‘Iedereen een Podium’,
zijn de poëzie en de verhalen van Kim Don van Freedom theatre en Thea Houbraken, Lisette Weekers en Carien Box van het Schrijfcafé Valkenswaard. De schilderijen zijn van Jeroen Timmer en de monoloog tenslotte door Toos van Riet.

Tijdens het gesprek blijkt dat Toos (63) ook zelf regisseert en ze zegt: “Ik vind dat je met tekst wat mag spelen, en ook dat het vooral om de intentie gaat.” Ze heeft de monoloog vanbuiten geleerd en is enthousiast dat er nog zoveel meer mensen zich gratis en voor niks aansluiten om de belangrijke vrijheidsboodschap over te brengen. De creatieve Toos: schrijfster, actrice, textielverfster, blijspelschrijfster, regisseur en keramiste bruist nog van ideeën, zelfs haar derde boek is bijna klaar.

• Voordracht monoloog ‘Vrij Zijn’ door Toos van Riet en met ondersteuning van anderen
• Plaats van handeling: Bibliotheek De Kempen in Valkenswaard
• 7 mei 2025 om 19.00 uur en inloop vanaf 18.30 uur
• Entree is gratis. Aanmelden kan via de site van de bibliotheek: bibliotheekdekempen.nl
• Via freedomtheatre.nl zijn tickets te koop voor het optreden van 18 mei in Eindhoven

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android