Bart Wernaart over zijn passies én beroepen: 'Eén voet in de klei, de andere in wetenschap'

Lector Mr. Dr. B.F.W. Wernaart, in Valkenswaard en ver daarbuiten gewoon Bart, loopt bepaald niet met zijn titels te pronken. Maar door zijn studies, zijn werk als lector aan de Fontys, de boeken die hij schrijft, de plekken waar hij wordt uitgenodigd voor lezingen en de dirigeerstok die hij maar al te graag hanteert voor de Slagwerkgroep van UNA, vervult hij een belangrijke rol in onze maatschappij.

Ongeveer 20 jaar woont Bart (42) in Valkenswaard. Hij groeit op in Nuenen en komt vanwege de muziek in Valkenswaard wonen. “Ik studeerde aan het conservatorium en kreeg hier een baan als dirigent”, zo klinkt het.

“Na mijn gymnasium op het Eckartcollege ben ik Rechten gaan studeren op de universiteit en tegelijk Slagwerk op het conservatorium. Daarna ben ik gaan promoveren op de Universiteit van Wageningen.” In 2013 promoveert Bart op het onderwerp De afdwingbaarheid van het recht op voedsel. Ook begint hij op het conservatorium aan een vervolgopleiding: dirigent harmonie en fanfare.

Lesmateriaal

Fontys biedt Bart al in 2005 een fulltime job aan als docent recht en ethiek. “Dat was superleuk om te doen. Het mooiste vak van de wereld! En ’s avonds beroepsmatig dirigeren.” Uiteindelijk begint hij met het schrijven van lesmethoden, omdat hij niet content is over zijn lesmateriaal. Uitgevers zijn enthousiast en al met al wordt het docentschap op de Fontys een lectorschap. Bart: “Een lector is een professor in de toegepaste wetenschap.”

Als je hem laat vertellen over zijn niet-alledaagse baan op de Fontys Hogeschool, vliegen de Engelstalige begrippen je om de oren. Desalniettemin wordt het snel duidelijk welke bijzondere invulling hij aan zijn baan geeft. “Ik stuur vooral een onderzoeksgroep met wetenschappers aan. Zo telt Fontys ongeveer vijfenveertig verschillende groepen die gefinancierd onderzoek doen.” Er wordt volgens Bart onderzoek gedaan dat maatschappelijk relevant is. Als voorbeeld legt hij uit dat de complexe technologie in onze wereld een grote invloed heeft op de gewone stervelingen van deze wereld. “Beslissingen daarover worden gek genoeg genomen door een heel klein groepje mensen. En je ziet dat vaak misgaan.”

Ontwrichtend

Bart pakt zijn mobiele telefoon en benadrukt dat daarin bewust verslaving is geprogrammeerd. “Je gedrag wordt voorspelbaar voor marketingdoeleinden omdat je zo lang mogelijk naar het beeldscherm blijft staren en dus veel advertenties ziet.” Volgens de lector zit daar niemand op te wachten en werkt het maatschappelijk ontwrichtend. “Verschillen tussen feit en fictie worden voor de jeugd steeds vager”, zegt hij, en geeft ook ChatGTP als voorbeeld. Het is juist dáárom dat Bart en zijn team willen proberen om de gewone mens meer te betrekken bij de ontwikkeling van die technologie.

’n Ander vraagstuk wat de gastheer aansnijdt: computers worden steeds sterker, waardoor je je geld beter moet vergrendelen. “Dat betekent dat je toegang tot je geld uiteindelijk misschien wel niet langer eenvoudig via je telefoon kan. Dan komt de ethische vraag wat belangrijker is: de toegankelijkheid tot je geld of de veiligheid van je geld. Ik wil liever dat we hierover met z’n allen kunnen beslissen dan een handjevol tech-ontwerpers.” Op de Fontys bouwt Bart met zijn groep moral labs, morele laboratoria, interactieve installaties als een app. De gebruiker wordt dan geconfronteerd met toekomstige technieken waarin hij zelf zijn eigen grenzen mag bepalen.

Moral lab

Het gebruik van drones is een ander voorbeeld waarmee wordt gestudeerd. Zo vraagt Bart vraagt zich hardop af waar zo’n apparaat wel of niet mag vliegen, hoe hoog ze mogen en of ze over je achtertuin mogen. “Mag de politie ze onbeperkt gebruiken om te filmen? Mag een leverancier een door mij besteld pakketje zomaar in mijn achtertuin bezorgen, ook al heeft de buurman er last van?” Daar hebben we als moral lab een programma voor ontwikkeld om mensen hun mening te laten geven. Onderzoekers -soms wel honderd studenten tegelijk- gaan het land in. Bart noemt die plekken de haarvaten van de wijk. Daar worden de vragen uitgezet. De resultaten worden gebruikt om aan de vóórkant bepaalde technologie te ontwikkelen, en niet pas als het te laat is te proberen die te wijzigen.

Op de vraag hoe dergelijke onderzoeken gefinancierd worden, geeft Bart een inkijkje en legt uit dat in de rijksbegroting altijd een basisbedrag bestemd is voor het doen van onderzoek, maar dat dat altijd aangevuld moet worden. Daarom is een andere taak om onderzoekssubsidie te zoeken in binnen- en buitenland. Om bekendheid te geven aan het onderzoekswerk, geeft hij gastcolleges op universiteiten, is hij vaak te vinden bij gemeenten die stoeien met dit onderwerp. Ook zit hij in de Ethische Commissie van de Brabantse Stedenrij, die nu gelieerd is aan Eindhoven. Ook schrijft hij opinies in kranten en wetenschappelijke boeken rondom het thema. Ook worden workshops gegeven. “Wij staan met één voet in de klei met de andere in de wetenschap.”

Camera's

Bart werkt dagelijks met heel veel plezier. “Het werk is erg flexibel: ik vergader, werk thuis, zit op de Fontys, geef lezingen en praat over interessante onderwerpen als bodycams, slimme deurbellen en camerasystemen, die bijvoorbeeld deze week de PSV-supporters in de gaten hielden. Deze thema’s spelen niet alleen in grote steden, hoewel ze daar wel het meest prominent gevoeld worden. Ook in Valkenswaard hangen camera’s op cruciale plekken, waarbij een afweging tussen zaken als privacy en veiligheid gemaakt moeten worden.”

Na bijna ’n uur wordt toch nog de passie van de muziek aangestipt. “Een prachtige tweede baan! Ik ben dan fysiek bezig, kan me emotioneel uiten en componeer en arrangeer al ruim twintig jaar muziek voor de slagwerkgroep van Koninklijke Harmonie Uitspanning Na Arbeid UNA. Fantastisch om te doen! En de repetitieavond is me heilig. Ik was onlangs op Curaçao voor een bezoek aan een universiteit, maar wilde per se de nachtvlucht terug om de repetitie te kunnen dirigeren.”

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android