Uniek bord uit Valkenswaardse oorlogstijd na 80 jaar boven water: 'Wij zijn superblij!'
Opnieuw is er een puzzelstukje uit de Valkenswaardse oorlogsperiode gelegd: een houten tekstbord dat de ingang en de openingstijden van het Distributiekringkantoor Valkenswaard vermeldt. Een cruciale rol voor de vondst is weggelegd voor schildersfamilie Geldens.
Onlangs komt er bij de Stichting Erfgoed 40-45 Valkenswaard en Waalre een e-mail binnen van schilder Frans Harkema uit Valkenswaard, met meerdere foto's. Hij meldt dat al decennialang in zijn schilderwerkplaats een werktafel staat met een blad dat uit meerdere op elkaar geschroefde platen bestaat. Omdat de werkplaats in de Sint Antoniusstraat moet worden opgeruimd, besluit Frans om de platen van het blad te schroeven.
"Beter twee stukken van vijf kilo dan één van tien", zo zegt hij later. Tot zijn verbazing komt onder de platen een tekstbord tevoorschijn van het Valkenswaardse distributiekringkantoor uit de oorlogsperiode. Hij stuurt foto's naar zijn zoons en op de website van de Stichting Erfgoed 40-45 vinden ze een verhaal over een overval op het distributiekringkantoor. Dan besluit Frans met de stichting contact op te nemen.
Supertoevallig
Valkenswaard24 krijgt van Theo van de Loo, een lid van de stichting, een foto en de tip om erover te schrijven. Gijs van de Vijfeijke, ook van de stichting, nodigt Valkenswaard24 uit om te komen kijken. Gijs: "Hoe supertoevallig kan het zijn? Dat verhaal over de overval hebben we pás online gezet en hoe toevallig dat de familie Harkema het leest?"
Frans Harkema biedt zijn vondst aan. "Dit bord past wel heel erg bij jullie stichting", aldus Frans. "Zeker nu jullie er ook al over geschreven hebben." Gijs laat op zijn telefoon het bord zien vóór en na een reiniging. "Wij vonden het zó gaaf, het maakt de geschiedenis tastbaar. Dit is supervet! Dat geeft echt een kick." Gijs vraagt zich af wat dat bord allemaal gezien zal hebben. "Natuurlijk die overval, maar ook de mensen die daar kwamen om etensbonnen te komen halen en zo. We zijn superblij."
Sporen
Gijs gaat even later vóór naar de archiefruimte van de stichting en laat het bord zien van 1 bij 2 meter. De letters en de kleuren doen denken aan tijden van weleer. Het bord bestaat uit planken die aan de achterzijde met klampen zijn vastgezet. Er zit een soort van lijst om het bord heen en de sporen van gebruik en ophanging zijn duidelijk zichtbaar.
Tijdens het gesprek blijkt dat Frans Harkema werknemer was van het schildersbedrijf van Martien Geldens en de zaak later heeft overgenomen. Dus mogelijk kan Familie Geldens meer uitsluitsel geven over het hoe en waarom.
"Valkenswaard was distributiekring 250. Hier kwamen allerlei kaarten en documenten binnen en werden van hieruit verspreid in de regio. Op onze website staat bij het hoofdstuk over de overval op dat kantoor precies aangeduid hoe het zat." Gijs, docent geschiedenis in wording, is erg enthousiast en geeft aan dat het bord goed bewaard zal worden als onderdeel van de collectie. "Over vier jaar willen we het heel graag tentoonstellen, bij de 85-jarige bevrijding, want het is zo'n bijzonder stuk."
Jet
Schilder Harrie Geldens van de Kardinaal de Jongstraat meldt desgevraagd dat Frans Harkema de ex-schoonzoon is van Martien Geldens. "Toen Martien ziek werd, heeft Frans het schildersbedrijf van Martien Geldens aan de Dommelseweg overgenomen. Maar van een bijzondere werkbank weet ik niks. Bel Odette maar, een dochter van Martien. De vader van Martien, Harrie, begon in 1917 of 1918 een schildersbedrijf. De vrouw van Martien, Jet, leeft nog; zij is negentig." Een afspraak is gauw gemaakt en aan tafel zitten Odette Geldens en haar moeder Jet Geldens.
Jet Geldens-Maenen (90) vindt het bijzonder dat de familiegeschiedenis zo plots weer actueel wordt door het bord van het distributiekringkantoor. Ze heeft een ijzersterk geheugen en heeft veel belangstelling voor het reilen en zeilen van de familie en voor de lokale geschiedenis. Voor de goede orde zet ze eerst een kleine stamboom op, aangezien Valkenswaard veel 'Geldensen' kent.
"Martinus Geldens trouwt met Nelleke Bosmans en ze bouwen aan de Dommelseweg 25 een timmerbedrijf. Zij krijgen in 1933 een zoon Harrie, die een schildersbedrijf start. Harrie huwt met Godefrida Driessen en uit dit huwelijk wordt als eerste kind Martien geboren, die in 1959 met Jet Maenen trouwt. Jet en Martien krijgen drie dochters, waaronder Odette." Odette vertelt vervolgens: "Toen mijn opa Harrie overleed in 1944, kwam mijn oma in de oorlog alleen te zitten met vijf kinderen en een schildersbedrijf. Met een oude knecht werd het bedrijf voortgezet totdat mijn vader Martien zestien werd en met handlichting het bedrijf mocht voortzetten. Mijn oma had iemand in pension om zo enkele centjes bij te verdienen. Later kwam daar ene meneer Jo Jansen uit Tiel als pensiongast bij."
Creatief
Volgens Jet solliciteert Jo Jansen op een baan bij het distributiekringkantoor aan de Maastrichterweg en wordt aangenomen. Hij heeft geen woonruimte en krijgt tijdelijk een kamer bij Geldens. Jet: "Dat effe is 37 jaar geworden! Hij hoorde voortaan bij de familie. Hij is vanuit mijn schoonouders getrouwd, met Nelly. Hij was creatief en deed ook reclameschilderwerk en maakte later neonreclamelicht. Zou hij het misschien gemaakt hebben? Of dat tekstbord na de oorlog via de distributie bij Jo terecht gekomen is of bij Geldens voor de schilderwerkplaats, dat is de vraag."
Uiteraard wordt Frans Harkema ook gevraagd naar zijn verhaal. "Ik vermoed dat oprichter Harry Geldens dat bord ooit heeft gemaakt als schilder en reclametekenaar. Na het opheffen van de distributie zal de maker het teruggekregen hebben. Maar wie dat echt kunnen weten, zijn er niet meer."
Het bord is volgens hem een verfmengtafel geweest. "Er zaten enkele triplexplaten op, waarop te zien was dat er verf op gemengd was. Later is daar een soort mdf-plaat overheen gezet en is er een deken op aangebracht om glas op te kunnen snijden. Het geheel stond op twee houten schragen."
Later wordt de tafel gebruikt als algemene werkbank en bij het opruimen van de zaak besluit Frans dus om het blad uit elkaar te halen en ontdekt het bord bij toeval. "Dat het unieke bord na zóveel tijd nog boven water komt!"
Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android
