Oorlogsdagboek van Valkenswaardse dwangarbeider teruggebracht naar Duitsland: 'Leerzame reis'

Een bijzonder stuk Valkenswaards oorlogsverleden heeft zijn weg teruggevonden naar de plek waar het werd geschreven. Theo van de Loo, namens Stichting Erfgoed 40-45, overhandigde eind juni het dagboek van de Valkenswaardse sigarenmaker Arnoldus van Daal aan de burgemeester van het Duitse Oberndorf am Neckar.

Het dagboek beschrijft de persoonlijke ervaringen van Arnoldus van Daal tijdens zijn gedwongen tewerkstelling in de Mauser-wapenfabrieken in de Tweede Wereldoorlog. “Het doel van ons bezoek was het dagboek van Arnoldus van Daal terugbrengen naar de plaats waar het geschreven is", vertelt Theo van de Loo. Op maandag 23 juni vond de officiële overhandiging plaats aan burgemeester Matthias Winter, tijdens een bezoek aan de Duitse stad.

Bezoek aan Oberndorf

Van de Loo en zijn vrouw volgden het spoor van het dagboek door Oberndorf: “Verschillende plaatsen waren er nog, zoals de Augustijnerkerk, het oude raadhuis, het station, een deel van de Mauserfabrieken en diverse huizen in het centrum.” Het bezoek maakte diepe indruk: “Het besef dat mannen uit ons dorp daar gelopen hebben tijdens hun gedwongen verblijf was heel bijzonder.”

Het dagboek bevat scherpe observaties. Van de Loo: “Ook de opmerking uit het dagboek dat het een ‘kookpan’ was werd duidelijk zichtbaar.” Oberndorf ligt in een dal, omringd door heuvels. “Wij mochten ook ervaren wat een ‘kookpan’ was bij 34 graden”, vertelt hij.

Verbinden en ontmoeten

De overhandiging van het dagboek is een bijzonder moment voor Valkenswaard en Oberndorf am Neckar. Stichting Erfgoed 40-45 heeft de afgelopen jaren gewerkt aan deze internationale band. “Als stichting proberen we verbindingen te leggen en begrip te kweken voor elkaar,” zegt Van de Loo. “We zijn ervan overtuigd dat als je elkaar beter leert kennen er meer begrip ontstaat en er minder kans op oorlog is.” Onder het motto 'Verbinden en Ontmoeten' hebben leden van de stichting twee jaar in overleg met voormalig burgemeester Anton Ederveen en Valkenswaard24 gewerkt aan de relatie tussen beide steden.

Onder de indruk van Valkenswaard

Burgemeester Winter toonde zich nog altijd onder de indruk van zijn bezoek aan Valkenswaard in september 2024, waar hij deelnam aan de viering van 80 jaar bevrijding. Voor het eerst in de geschiedenis van Valkenswaard wapperde tijdens de herdenking ook een Duitse vlag. “De burgemeester was geraakt door de manier waarop hij was ontvangen en de prominente rol die hij tijdens de herdenking kreeg", zegt Van de Loo.

Tijdens hun verblijf bezochten Van de Loo en zijn vrouw ook het lokale museum en stadsarchief. “De stad is bezig met de bouw van een veel groter museum, waarin ook meer aandacht kan zijn voor de oorlogsperiode”, vertelt hij. De stichting pleitte ervoor om daarin ook de rol van Valkenswaardse dwangarbeiders te belichten. Daarnaast werd een indrukwekkende rondleiding gegeven door een van de ondergrondse bunkers uit de oorlogstijd, met een gangenstelsel van meer dan 1400 meter.

Indrukwekkend en bijzonder moment

De reis werd afgesloten bij het monument Buch der Erinnerung, ter nagedachtenis aan de slachtoffers van oorlog, Holocaust en dwangarbeid. “Ter herdenking van de drie Valkenswaardse en Waalrese overledenen, maar ook voor alle andere slachtoffers, hebben we, namens Stichting Erfgoed 40-45, bij dit monument bloemen gelegd. Het was een indrukwekkend en bijzonder moment.”

De uitwisseling van informatie tussen beide steden gaat door. Van de Loo besluit: “We hebben samen een leerzame reis gemaakt en zullen in de toekomst zeker nog meer informatie uitwisselen en werken aan een uitbreiding van de relatie tussen onze steden. We zijn immers door het lot met elkaar verbonden."

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android