De veren op de steek van de prins: hier staan ze voor

Voordat corona ons overheerste was het tijdens de dolle dagen van carnaval overal een drukte van belang. Het feestgedruis draaide rond degene die tijdens die dagen de scepter zwaaide over dorp en stad: de prinses of prins. Belangrijk dus dat hij ook snel herkenbaar was tussen grote groepen feestelingen. Mede dáárom zitten er lange veren op het hoofddeksel (steek) van de prins: fazantenveren. Daar zit een hele geschiedenis achter. Een halfvastenverhaal in coronatijd.

Het blijkt dat het bijna altijd om fazantenveren gaat. De veren van deze vogel hebben allereerst een bepaalde symboliek. De fazant staat in onze streken symbool voor vruchtbaarheid, seksualiteit en stoutmoedigheid, en bij de Chinezen voor geluk. De veren (één tot en met vijf stuks) zijn bevestigd aan de steek, die oorspronkelijk driehoekig was. Koetsiers en lakeien aan het hof dragen soms nog een steek, om aan te geven dat men een belangrijke functie heeft. Aangezien met carnaval vaak de draak wordt gestoken met de lokale en landelijke overheid, draagt de prins overdreven nette kleren, heeft hij overdreven veel medailles om en heeft hij doorlopend de scepter in zijn handen. Door zich zó te presenteren, onderscheidt hij zich van het gewone volk; hij behoort tot de hogere klasse; is een vooraanstaand persoon met macht. In de Middeleeuwen gaf een veer al belangrijkheid aan. Iemand die tot ridder was geslagen, mocht vanaf dat moment een veer of pluim dragen.

Preparateur
De fazantenveren zouden ook symboliseren het ‘pronken met andermans veren’. Iedereen kan de veren onmiddellijk zien in de drukte en weet dus waar de prins zich bevindt. Meestal worden de fazantenveren aan de linkerkant van de steek bevestigd. De reden hiervoor is - volgens het internet - dat links de hartzijde is. Theo Meijs, enkele jaren geleden nog adjudant van de prins in de gemeente Sint-Oedenrode: “De veren zijn een zeer voornaam onderdeel van het kostuum. Zonder veren verliest de prins zijn waardigheid. Bij ons is het de gewoonte dat de adjudant zorgdraagt voor de veren. Dat ze er pico bello uit zien. Bovendien kunnen ze best prijzig zijn, zeker een lange veer van goede kwaliteit, dus we zijn er erg zuinig op.”

Blijkbaar kunnen de haartjes in het feestgedruis gemakkelijk verkeerd komen te zitten. Meijs: “Maar een veer kan ook knakken omdat ie knel heeft gezeten. Dan brengt de adjudant die ’s avonds naar een preparateur in onze gemeente. Voor een fles wijn maakt hij deze weer in orde. Soms zet hij er een metalen pen in, soms kort hij de veer in, zodat deze voor de jeugdprins kan worden gebruikt.”

De carnavalsvereniging van ‘Rooi’ (met carnaval Papgat genaamd) heeft een aparte koker waarin de veren zorgvuldig worden bewaard. “Er zijn altijd kapers op de kust”, aldus de oud-adjudant. “Die proberen de veren te stelen om die voor een krat bier weer terug te geven. Dus ze worden nauwlettend in het oog gehouden, vooral door de adjudant.”
Enkele jaren geleden was in Het Belang van Limburg te lezen dat niet elke prins veren draagt. Bijvoorbeeld de prins van carnavalsvereniging De Tempeleers in Maastricht draagt er géén, terwijl de prins van Venlo er vier heeft. In Keulen zijn de veren bovendien gekleurd in de narrenkleuren rood, geel en groen, aangevuld met een witte veer en een ongekleurde fazantenveer uit de muts van de president.

Tussen de deur
En hoe zit het bijvoorbeeld met de veren van prins carnaval van Sint-Huibrechts-Lille in België? Prins Tim I (Tim van Daal) droeg enkele jaren geleden een witte steek, afgezet met purper, volledig in harmonie met zijn prinsencape. Ook deze steek bevat fazantenveren. Secretaris van CV de Liller Meulewiekers, Tom Vanendert: “Onze prins draagt er vier. Wij kennen geen adjudant, maar de prins van het vorige jaar begeleidt de nieuwe prins en houdt alles goed in de gaten.” Piet Triki van Lille vertelt desgewenst over de vier veren van de prins, de drie voor de oud-prinsen en onze voorzitter, en de gewone leden van de Raad dragen nog geen veer. Zij zullen ze eerst nog moeten verdienen. Hoe mogen ze anders een pluim op hun steek steken? Piet: “In een carnavalswinkel in de buurt kopen we de veren à ongeveer 25 euro per stuk. Veren zijn broos, dus je moet er altijd voorzichtig mee zijn. Soms komt er één tussen de deur, en ja, dan moet er een nieuwe komen.”

Volgens het normale voorschrift worden de veren links gedragen in Lille. Voor diefstal zijn ze niet bang. “Onze voltallige vereniging let op, iedereen let op iedereen, zodat we dit kunnen minimaliseren. Bij ons is meer de scepter een gewild attribuut om te stelen (eigenlijk ‘lenen’) en in te ruilen voor bier. Als de prins naar het toilet gaat, geeft hij de staf in bewaring bij de voorzitter, de nar of bij zijn voorganger, die de prins gedurende het carnaval extra beschermt. Als echter zijn handschoenen op de scepter liggen, mag de scepter eigenlijk óók niet gestolen worden”, zegt Triki lachend, die best goed weet dat er altijd wel deugnieten onder de ándere carnavalsverenigingen zitten die proberen hen een poets te bakken. Maar niet iedereen schijnt dit gebruik te kennen.

Tenslotte worden de veren ten huize van de prins bewaard. Op de kleerkast bijvoorbeeld, onder plastic of onder een krant, zodat ze stofvrij blijven tot de volgende activiteit. Eenmaal definitief af als prins, komt de steek met de veren weer toe aan carnavalsvereniging de Liller Meulewiekers, en dient de prins, indien hij lid blijft van de vereniging, zijn eigen veren aan te kopen om op zijn universele Meulenwiekerssteek te zetten. Alaaf!

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android