Conservator Steendrukmuseum blij met nieuwe expositie Het Beeld Spreekt

Het Nederlands Steendrukmuseum mag vanaf nu gelukkig ook de deuren wagenwijd openzetten voor het publiek. En wel met een nieuwe expositie over de ontwikkeling van de affichekunst in Nederland. Ook al denk je er misschien minder verstand van te hebben, met een uitleg van conservator en curator Lisette Almering-Strik gaat de tentoonstelling Art Nouveau in de Nederlandse Affichekunst echt leven.

Als je ooit mazzel hebt, is het maandag. Want de enorme steendrukmachine in de expositieruimte aan de Oranje Nassaustraat is deze middag toevallig in gebruik. Meesterdrukker Gert-Jan Forrer, van jongs af aan in de drukkerswereld werkzaam, staat bij zijn drukpers van Machinefabriek Johannisberg uit Geisenheim aan de Rijn. Lisette Almering: “Er is nu ook een Belgische kunstenaar aanwezig voor wie hij gaat drukken. De enige meesterdrukker van Nederland moet vanwege de verschillende kleuren acht drukgangen zetten.” Dan hoor je de drukpers opstarten en wordt een blik gegund op de immense machine, waarin een druksteen heen en weer beweegt. Aan het begin van de pers ligt een grote klodder groene verf, die Gert-Jan met een spatel op de verschillende drukrollen smeert. De tekening van de kunstenaar wordt op een grote trommel gelegd en als de steen voorbijkomt, begint de trommel te draaien en de tekening wordt op de gewenste plaatsen voorzien van de groene kleur. Schit-te-trend om te horen en te zien.

De eerste 25 jaar
“We zijn blij dat we weer open zijn. In België bleven de musea open en wij, zo kort bij de grens, moesten dicht en dachten: au au au. Dat deed zeer. Maar het is toch gelukt om na de geweldige tentoonstelling over Mucha een nieuwe expositie te realiseren.” Het gaat deze keer specifiek om de Art Nouveau in Nederland, waardoor het onderwerp aansluit op de afgelopen tentoonstelling. “Het mooie is dat gedurende die eerste vijfentwintig jaar Nederlandse kunstenaars daar volop mee bezig waren. Niet zomaar een sluitpostje op hun begroting, maar ze namen dat heel serieus. Jan Toorop werkte bijvoorbeeld ’n jaar aan de slaolieaffiche die onze beelddrager is. Ook van Berlage hebben we twee beroemde affiches over spoor en tram. Hij was bevriend met de man die de tramhuisjes neerzette, dus hij ontwierp ook enkele tramhuisjes. Het waren toen gemeenschapskunstenaars; ze deden van alles. En vaak ook in samenwerking met anderen.”

Ingetogen
Lisette gaat dieper in op het consumentengedrag dat zo verandert rond 1900. “Je krijgt een middenlaag van potentiële consumenten die van alles wil, en dat ook kan betalen”, legt ze uit, “en als je wilt verkopen, dan moet je reclame maken.” Er zijn nog geen echte reclame-ontwerpers, dus men klopt aan bij de kunstenaars. Art Nouveau is als stijl heel geliefd en gelegenheidsprenten of boekomslagen, maar ook interieur wordt door hen ontworpen en uitgevoerd in deze stijl. Nederlandse kunstenaars zijn wel wat ingetogener en zoeken hun eigen weg in de Art Nouveau, met minder krullen en minder zwier. “Je ziet duidelijk welke kunstenaars zijn beïnvloed door Fransen en Belgen, en wie wat abstracter en meer vlak-decoratief werkt. Een nieuw tijdperk, een nieuwe kunst, en zo ontstaat ook de term Art Nouveau.”

Publicatie
Online is de tentoonstelling al geopend op 21 mei met 65 personen, waarvoor ook enkele filmpjes zijn gemaakt door de echtgenoot van Lisette, die zich trouwens opnieuw heeft ingezet voor alle film- en fotowerk rondom deze expositie. De posters worden op dit moment gedrukt om bij het grote publiek aandacht te vragen voor Het Beeld Spreekt. Afhankelijk van de kabinetsplannen rondom corona worden lezingen gepland, instaprondleidingen opgezet en andere activiteiten gerealiseerd. Van de hand van de conservator en van amateur-historica Marjolijn Velthuizen (die ook de collectie bezit en partner is van de museumdirecteur) is weer een mooi boek verschenen met heel veel boeiende informatie en een groot aantal foto’s. Tijdens de rondleiding van Lisette wordt steeds duidelijker dat door haar uitleg elke affiche gaat spreken. Door de verbindingen die ze vakkundig legt met andere affiches of personen, beginnen de afbeeldingen te leven.

N.O.F.
De negen teksten die tegen de wanden zijn aangebracht en uitleg geven over de verschillende objecten, zijn van een toegevoegde waarde voor de museumbezoeker. Maar het gesprek met Lisette geeft natuurlijk de ultieme cultuurles over het onderwerp. “Hier komen we weer bij de internationaal beroemd geworden affiche van Jan Toorop, die hij maakte voor de Nederlandse Oliefabriek N.O.F. Je ziet de pinda’s en de flessen slaolie afgebeeld. Dat is ook de reden dat de Art Nouveau in ons land wel de Slaoliestijl genoemd ging worden.” Intussen wordt aan de steendruksnelpers opnieuw een serie tekenkunstwerken voorzien van een nieuwe kleur. Hoe mooi past de nieuwe expositie in het Nederlands Steendrukmuseum. Je krijgt er de authentieke geur bij.

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android