Theo Kappé: 'Mijn stijl ben ik zelf, ik schilder wat ik wil'

Theo Kappé (82) is nog steeds niet uitgeschilderd. Al moet hij het penseel sinds november links hanteren, de krasse Valkenswaardenaar maakt nog steeds kunstwerken die er niet om liegen. Bovendien heeft hij een duidelijke visie op schilderlessen, de waarde van het dorp en het belang van contacten met de medemens. Een bijzondere ontmoeting met iemand die leeft, woont en werkt in zijn eigen atelier.

De voordeur van het voormalige sigarenfabriekje staat al op een kier. Een zachte stem roept van verre “Komt er in” en Theo komt je tegemoet met zijn rollator. In het mandje onder meer de nieuwe brochure van Atelierroute Valkenswaard 2021. “Zoek ‘nen hèndige stoel en komt er bè zitte”, zo begint de gastheer, die een prachtige grijze baard heeft en met ondeugende oogjes af en toe over zijn brilletje heen kijkt. Kappé woont in een oud fabriekspandje dat nu vol staat met schilderstukken en vooral veel snuisterijen. Aan de wand hangt zijn grote liefde: heel veel voorwerpen van wit emaille, maar er staan ook talloze potten, allerlei gevonden mineralen, stenen en her en der muziekinstrumenten. “Ik woon hier fijn, midden in het dorp, ik vierde hier mijn vijftigste verjaardag en ben nu 82. Ik hoor hier echt thuis.”

Dun sausje

Op de vraag hoe de collectie witte emaille voorwerpen is ontstaan, zegt Theo: “Ik moest een cursus aquarelleren geven. Ik gaf de cursisten wit papier en witte voorwerpen. Maar de leerlingen vroegen hoe het mogelijk was om witte voorwerpen op wit papier te schilderen. Ja, zei ik, dat kan, want het is niet overal wit. Het is alleen maar wit waar het glimmend is, de rest is blauw en grijs getint. Maak dus een dun sausje met een beetje grijs en een beetje blauw. Ik vond mijn witte voorbeelden toen zó leuk dat ik ben gaan verzamelen.” Op de achtergrond klinkt zacht klassieke muziek en Theo vertelt dat veel mensen in zijn familie kapper zijn geworden. “Dat komt misschien wel door mijn achternaam.”

Dan overhandigt hij een scriptie van Martin van de Goor uit 1982. “Dit is het verhaal van De Vrije Academie in Eersel, die mijn toenmalige vrouw Ad en ik in 1971 hebben opgestart in een boerderij op Voortseweg 5. Er kwamen lessen tekenen, schilderen, handenarbeid, en boetseren. Het aantal deelnemers groeide tot 400 cursisten en stichting De Vrije Academie werd opgericht. We werkten in de Kempen samen met o.a. het onderwijs. Ik werkte ook nog enkele jaren op de Volkshogeschool in Oisterwijk. Maar hier, waar wij nou zitten, hierboven, ben ik opnieuw gestart met een klein groepje cursisten. Binnen de kortste keren hadden we 120 man. Toen ik de lesruimte moest afstaan, verhuisden we de cursussen naar de zolder van Carolus.” Zodra de leermeester 65 wordt, stopt hij met lesgeven en gaat zijn tijd gebruiken om zelf te gaan schilderen. Enkele docenten nemen Schilderschool Theo Kappé over en de naam wordt op termijn gewijzigd in Hét Atelier Valkenswaard. De befaamde schilder constateert dat er geen ‘jong volk’ meer naar schildercursussen komt. Via de website ateliervalkenswaard.nl kan men zich laagdrempelig aanmelden. “Ik zie het aantal cursisten verminderen en groepen worden kwetsbaar, omdat de kosten gelijk blijven. Maar een aantal groepen gaat gewoon door, gelukkig.”

Aantrekkingskracht

Het aantal mensen dat voor de hobby schildert is volgens Theo zéker niet minder geworden in Valkenswaard. “Er zijn zo veel mensen bezig, al of niet via een cursus. Het was voor de stichting Vaart bijvoorbeeld geen moeite om voldoende kunstenaars bij elkaar te krijgen voor de komende atelierroute. Ik denk dat wij daarvoor destijds de basis gelegd hebben.” Op de vraag waarom Theo altijd zo’n aantrekkingskracht heeft gehad als docent, vertelt hij over het gezin waarin hij opgroeide, van tien kinderen. “Mensen kenden me al van mijn tekenen en schilderen toen ik nog maar achttien was, op de zolder van brouwerij De Zwaan in de Peperstraat. Mijn tweede atelier was in een boerderijtje aan de Leenderweg, vlak voor de brug, wat binnenin. Via Oisterwijk en Eersel ben ik weer in Valkenswaard beland, dus men kende mij. Tijdens mijn lesgeven heb ik nooit iets opgedrongen. Ik ging uit van de mensen zélf. Ik zei nooit: zo moet het. Ik wilde alleen adviseren en mogelijkheden aanreiken. Ik liet ze in hun wezen. Ze kwamen meestal omdat ik het goed kon overbrengen. En tussen het vrije werken door gaf ik soms een les over bijvoorbeeld compositie, perspectief of kleur mengen.”

Theo Kappé maakte ruimt tien jaar aquarellen. “Die gingen als zoete broodjes de deur uit toen ik begon met verkopen op afbetaling. Toen kon ik leven van mijn werken, en niet meer alleen van de cursussen.” Later gebruikt hij olieverf. “Maar daar ben ik te gejaagd voor. Zo lang ik hier woon, ben ik met acryl bezig is, omdat dat vlug droogt en watervast is. Als ik iets wit heb en ik wil het zwart, dan kan dat al na een kwartier. Bij olieverf moet je een week wachten”, en hij wijst naar een groot kunstwerk op een ezel, waar hij dezer dagen aan gewerkt heeft. “Hier begon ik enkele dagen geleden aan en het is al bijna klaar.” Het betreft een uitvergroting van enkele ronde schelpen die vóór hem op tafel liggen. “Ik blaas ze op tot een groot schilderij, waardoor mensen het niet meer als zodanig herkennen.” Maar ook over een landschap in Kenia, waar een zoon woont, vertelt hij trots.

Zachtaardig en levenslustig

Dan laat Theo een buikorgeltje zien dat hij ooit maakte. Maar er staan ook allerlei andere mooie muziekinstrumenten die de kunstenaar heeft gemaakt. Ook maakte Theo beelden in hout, brons en steen. In Eersel zijn er bijvoorbeeld meerdere te vinden op openbaar terrein. Dan overhandigt hij zijn boek ‘Theo Kappé terug in Valkenswaard’ en loopt via een grote collectie bakblikken naar de rekken waar nog schilderstukken staan te wachten op afname. Intussen vertelt hij over beeldend kunstenaar Jan Vosters uit Reusel, één van de eerste docenten die hem geweldig inspireerde, en over kunstenaar Jos Leurs. Judith Peacock springt hem als leerling te binnen; zij maakte een voortreffelijk portret van Theo.

Helaas moet er een einde komen aan een gesprek met een zachtaardige levenslustige Valkenswaardenaar die zijn sporen op kunstzinnig gebied ruimschoots heeft verdiend, net als zijn broers en zussen en andere familieleden. “Ook kinderen van mijn broers en zussen hebben de teken- en schildergenen overgekregen.” Theo gaat door met schilderen en zegt: “Ik schilder zelfs nog het plafond van mijn eigen doodskist, als ik zover ben en verf mee mag nemen.”

Tijdens de Atelierroute in september staat zijn huisatelier aan de Kerkweg open voor bezoekers.

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android

Ga terug