Pieter Swinnen: 'Meej un gewirkolf op de vurdeur gebonkt'

Rondom de bevrijding van Valkenswaard op 17 september zal Pieter Swinnen in meerdere artikelen de komende weken verslag doen van zijn herinneringen aan de oorlogstijd als kleine jongen. Enkele jaren geleden zijn die door hem opgetekend.

Het verhaal speelt zich uiteraard af in Valkenswaard toen Pieter nog kleuter was en is deels in het dialect geschreven. Vandaag deel 6.

Nou ik het toch over akkers hep, wit ik nog goet de wijj meej ons vadder en ons moeder en enkele zusjes zelf erpel hebbe utgedaon op un erpelveld op de Deelshurk. In de Molenstraat van boer Van Zon, bijna bij de Verbergse Meule. Eigenaar was Jac Rietra. Die erpel ware vur eige gebruik. Honger hebbe we nooit geleje. Ut was hil werrum weer op ut erpelveld en de erpel stonke, vond ik. Ut was nie men gebeure. Als ik gedurft had was ik er utgenaait.

Ons vadder was huisschilder van beroep, om vur ons de kost te verdiene. We moeste tog te ete hebbe. Onder de orlog werkte hij toen al vur Woningbelang in de ouwe woningbouw. Onderandere in de Sint-Jozefstraat en de Unastraat. De ware nie zun gemekkeleke woninge um an te werke. Alle woningen hadde un dakkapel, maar ze hadde gin van alle un dakgoot om een ladder in te zette. Zie dan mar is um bijj die dakkapelle te komme. Ons vader was nie bang, mar wel un bietje roekeloos, meej ut gevolg dè ie unne kir van ut dak gevalle is in de Unastraat, tegenover no 22, wor dacht ik de famillie Van Hout wonde. Hij hat zunne pols gebroke en het dar langer dan un jaor mee gelope. Ut is mar goeds dè ie van ut dak gevalle is, want ieder nadil het ok wir zun vordil. Dè zal ik oew vertelle.

Schwarzen Polizei

Nie veul mense witte dè: ons vadder heej in het verzet gezete. Oh ja, wa heej ie dan gedan? Hij heej tegen unne N.S.B.er de tong utgestoke. Ja, lacht er mar mee. Want un par daog latter, op un dinsdagmerge, ut was wir schon weer, smergens um half aacht wert er meej un gewirkolf keihart op onze vurdeur gebonkt. Bove de vurdeur was men slaopkammerke meej die dakraam wor swijnters de ijspegels van un halve meter anhinge. Nog unne kir wert er keihart meej in gewirkolf op de vurdur gebonkt. Ik schrok me rot zo smergens vroeg, en er werd geroepe: ”Ope mache Schweinhoend..” En nog unne kir werd geroepe: “Ope machen Schweinhoend..” Ik denk dè ons vadder in zun lange onderbroek de houte trap afging en de vurdeur ope deej. En wie stond daor? Sinterklaos was ut nie, die was allang meej de schimmel tusse zun bene nar Spanje wir vertrokke. Ut was de Swarzen Polizei en unne mens in burgerklere. De Swarzen Polizei zag er zeer krijgshaftig uit, meej un grote zwarte lere jas en un zwarte broek en un zwarte pet en stoere zwarte laarze en meej un groat geweer in zun hand wor hijj meej tege ons schön vurdur had gebonkt.

Ons vadder moest achter elkaor meej en mocht nie mir nar bove. Ons moeder was inmiddels, en mijn zusje en ik ok, naor beneje gegaon. Wa ware we mee zun alle verrekkis geschrokke en we stonde allemaol in de keuke mee dieje Schwarzen Polizei en dieje mens in burger. Wie dè was? Dè zen we nooit te wete gekome. Ons moeder hat klere vur ons vadder van bove gehaold en die stond ie an te trekke. Daor stond ie dan, ons vadder, meej une degelijke overjas an. Hij moest achter elkaor meej nar Zeeland om te gaan werke. Arbeit mache bijj de Arbeitdienst. Ons moeder gaf hum nog wa brood meej: hat ie onderweg nog wa te ete. Ze hat al verscheijende kirre tege die Schwarzen Polizei gezeejd dè ons vadder geine arbeit kunt machen en dè die von unne dack gefalle ware end sijne pols hat gebroke. “Das mache geine flaus aus”, zeej die Scharzen Polizei. Nou, wij meej zun alle ons vadder nog un kusje gegeve, denk ik, mèr da wit ik nie mir precies, want ik begon menne kluts kwijt te raoke, en dè gebeurt nie gauw. Ons vadder vertrok nar Zeeland. In de urste wereldorlog. Ons vadder war unne Bels; is ie ok afgevoert gewist nar Duitsland. Toen was ie ongevir 18 jaor. Hoe lang dat ie in Duitsland hed gezete wit ik nie.

Docter Van Rooi

Op de mèrt werde mir mensen verzameld om nar Zeeland te vertrekke, mar daor heb ik niks van gezien dus daor wit ik niks van. Ik denk wel dè ons moeder is gaon keke en het angegeven hed op ut gemintehuis dè ons vadder zenne pols gebroke hed. Die hebben toen gezeejd de ze un doktersverklaring bij docter Van Rooi moest gaon haole, en dè hed ze gedaon. Het het ok nog geholpe, want un paor daog latter was onze Sjang wir terug van Zeeland. Wa ware we meej zun alle blij. Ik moet wel zegge dè ons moeder meej ons hil veul gebid hebbe. Amen.

Pieter Swinnen nodigt zo veel mogelijk lezers uit voor een reactie op dit artikel.

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android