Mia heeft vele duizenden boekenleggers verzameld: 'Mijn hobby is bepaald niet alledaags'
Mia Vaassen (67) zegt altijd dat ze 5.000 boekenleggers heeft. “Maar het zijn er veel meer hoor. Ik verzamel ze al ruim twintig jaar en creëerde zelf tal van opbergmappen om ze daarin te kunnen bewaren.”
Graafmachines rijden door de straat, want de bestrating gaat op de schop. Johan Vaassen haalt zojuist de post uit de brievenbus en vertelt over de naam ‘de Rosheuvel’, die al jaren geleden door de vorige eigenaars op de gevel is aangebracht. Hij gaat vóór richting tuin, want zijn vrouw Mia zit in een fraai prieel in een schitterende achtertuin. Ze heeft wat paperassen klaarliggen voor het doel van dit gesprek: thuis geraken in de wereld van boekenleggers. Grappig, want haar e-mailadres is boekenlegger@hetnet.nl De gastheer brengt koffie en enkele heerlijke roomsoesjes.
Natuurlijk is de eerste vraag: hoe ben je ertoe gekomen om boekenleggers te gaan verzamelen? “Ik heb altijd al graag boeken gelezen”, zo gaat een geboren vertelster van start, terwijl de graafmachines maar doorwerken en slijpmachines veel herrie maken. “Het is al een tijdje geleden dat er in de bibliotheek altijd wel enkele boekenleggers lagen en dan nam ik er één mee voor in mijn boek. Een vriendin bracht eens een Belgische gekantkloste boekenlegger mee en langzaam maar zeker groeide in de la een stapeltje exemplaren.” Dan denkt Mia dat het misschien wel leuk is om die echt gaan verzamelen en ze plaatst een oproep in de rubriek Vraag en Aanbod in het Eindhovens Dagblad. “Daarop reageerde o.a. een mevrouw uit Valkenswaard, toevallig mijn voormalige yogalerares. Zij had ook een verzameling en wilde die weg doen. Ik kreeg haar complete collectie. Zij had adressen die haar regelmatig boekenleggers stuurden, en ze veranderde haar adres in het mijne, zodat ik voortaan regelmatig boekenleggers bij de post vond.”
Gestart als reclameobject
Hierdoor komt Mia meer en meer in contact met mensen, ook via verzamelaarsbeurzen. “Maar je treft boekenleggers bijna nooit aan, hoor”, zegt de gastvrouw, die een briefje laat zien met de definitie van een boekenlegger: een hulpmiddel om bij te houden waar iemand is gebleven tijdens het lezen van een boek. Meestal gemaakt van rechthoekig dun karton, maar soms ook van plastic, metaal of hout. Rond 1870 kwamen –door de opkomst van de industrie en de drukkunst- de eerste leggers in gebruik, vaak als reclame-object. Mia en Johan krijgen contact met een echtpaar in Enschede, krijgen en kopen alsmaar nieuwe exemplaren, treffen lotgenoten in Borculo, Weert, Helmond, Groningen/Hoogkerken, België en Eindhoven. “Van boekenleggers gingen uitgevers overigens steeds vaker over op kaarten. Het aanbod van boekenleggers is overigens ook aardig teruggelopen vanwege de crisis.” Op een gegeven moment schrijft Mia heel veel uitgevers in Europa rechtstreeks aan met het verzoek om boekenleggers, eventueel tegen portokosten. “Soms kwamen er wel vijf of zes enveloppen in één week binnen, maar dat is helemaal over.”
Aanvankelijk is er regelmatig een ruilbeurs in de bibliotheek van Leusden. Later verhuist deze markt naar Eindhoven en tenslotte naar Nuenen. “De laatste jaren is die natuurlijk geannuleerd en de organisator zelf is al behoorlijk op leeftijd. Er stond ook altijd een dame uit de buurt van Hamburg, enkele mensen uit België en uit Frankrijk, en zo leer je andere mensen kennen om te ruilen. Ik ben niet iemand die overal in de wereld contacten heeft, zo hoef ik ook geen eigen site om van alles aan te bieden. Voor zover ik weet ben ik wel de enige in Valkenswaard die boekenleggers verzamelt”, en ze presenteert nog een roomsoesje. Mia en haar man gaan ook enkele malen naar een boekuitgeversbeurs in de Amsterdamse Westergasfabriek om te gaan zoeken naar enkele leggers.
Zindelijk behandelen
Dan wordt binnen de trap beklommen en op de hobbykamer ligt een aantal boekenleggers keurig uitgestald. Al gauw wordt duidelijk dat ze vaak ook deel uitmaken van een serie. Bijvoorbeeld over stoelen, schrijfgerei en over boeken als Pim Pandoer, Kruimeltje of Prikkebeen. Maar ook zijn er series over staatslieden en zijn er leggers die pas compleet zijn als je ze als een puzzel tegen elkaar legt. “Musea hebben ook vaak hun eigen boekenlegger uitgegeven en ook voor producten als cacao werden reclame-boekenleggers gemaakt. Het is schitterend om al die varianten zo bij elkaar te zien. Eén boekenlegger heeft als tekst: ‘Dit boek wil zindelijk behandeld worden. Vat het daarom alleen aan met schoon gewasschen handen. Eet niet onder het lezen, pas op voor koffie- thee- en petroleumvlekken. En lik vooral niet bij het omslaan der bladen aan uw vinger, want daardoor kunt ge u met tuberculose en andere ziekten besmetten’.
Mia pakt een map uit de kast en laat veel soorten uit haar verzameling zien van uitgever Cossee. “Het zijn allemaal dezelfde afmetingen en iedereen was daar gek op.” Zijn er ook typisch-Valkenswaardse boekenleggers? Dan komt er een aantal tevoorschijn van de serie ‘Bloemencorso Valkenswaard ontmoet dichter des Larielands Andy Marcelissen’, met gedichten over onder meer biecht, kanaries of schroom. Ook op een exemplaar van Van Engelen & Evers Textielindustrie in Heeze is Mia trots, net als op boekenleggers van Buki, voorheen een uitgever van kinderboeken in Weert. Er liggen gehaakte, geborduurde en metalen exemplaren en nog series met vrome gedichten, vermoedelijk uit de Bibelbelt. Tenslotte laat ze een leren bladwijzer zien met een interessante brief waarin staat dat deze gemaakt is in de periode 1923-1930 door een apothekerszoon uit Venlo. Dat maakt de collectie van Mia Vaassen extra interessant. In december 2000 geeft het Augustinianum in Eindhoven een serie uit als nieuwjaarsgeschenk. “Er bestaat geen vereniging of stichting van boekenleggerverzamelaars, maar ik heb wel leuke contacten met verzamelaars uit de wijde omgeving, en er worden gelukkig nog steeds nieuwe boekenleggers uitgegeven.”
Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android
