FOTO’S: Hans Keeris en het publiek mogen winnaars noemen van Brabants Kampioenschap Tonpraoten
In een overvolle zaal van Theater De Hofnar in Valkenswaard deden vrijdagavond acht tonpraoters een gooi naar de titel Brabants Kampioen Tonpraoten 2023. Zowel de jury als het publiek zijn unaniem: Hans Keeris uit Knegsel mag met de eer strijken met zijn buut als De Geheelonthouder.
Buiten staat de Striepersgatse prinses Sylvie d’n Urste te wachten terwijl haar gevolg nog een sigaretje rookt. In de hal staat het gele bordje met de tekst Caf;e Zaal Lavrijssen, naar het vroegere onderkomen van de carnavalsvierders van Striepersgat. Gasten stromen binnen in de theaterzaal die is vol gezet met witte klapstoeltjes. Op tafeltjes al de eerste lege en volle glazen, programmaboekjes en alvast een stembiljet voor het uitbrengen van de publieksprijs. De Striepersgatse Hofkapel blaast er lustig op los. De zestien dames en heren weten al aardig wat sfeer te brengen. Aan de wand grote banners van ADA: Eerste Carnavalsvereniging Anders Dan Anders. De ceremoniemeester heet iedereen welkom en is trots op de 55ste editie van de Tonpraoterskampioenschappen: 5 keer 11 jaar. Hij heet iedereen welkom, speciaal ook het College van B&W, de negenkoppige jury en uiteraard het publiek. Ook Prinses Sylvie d’n Ursteheet iedereen welkom: “Ik heb de tonpraoters al gezien, en dat belooft wat. Ze zijn wel wat zenuwachtig.”
Carnavalsvereniging de Fluffiemutsen wordt aangekondigd. Deze vijf mannen brengen een amusant stuk over hun vereniging die op zoek is naar een nieuwe prins. “Al is het desnoods een tweedehandse, als hij maar op het biljart kan dansen.” Ook vertellen ze over hun Oostenrijkse skivakantie, waarbij ze per abuis onder de kabels van een elektriciteitsmast staan te wachten in plaats van onder de kabelbaan. Hierna volgt een korte uitleg over de jurering. “Na tien minuten zuivere spreektijd gaan de lampen knipperen, en na twaalf minuten gaan de lampen branden en stopt de jurering, onder leiding van Ad Dams.”
Gevatte teksten maken de zaal aan het lachen
Jan Schellekens staat als eerste tonpraoter voor de derde keer in de finale en komt op als Janus de Vakantieganger uit Boxtel. Het publiek is voelbaar nieuwsgierig hoe de avond zal gaan verlopen. Janus houdt het publiek voor dat hij samen met zijn vrouw Nel na vijftien kinderen voor het eerst op cruise gaan. Het dialect vloeit kwistig door de geluidsinstallatie. “Tinus hai zo’ne grote kop; d’n urste Nederlander die van de ANWB een gratis mobieltje kreeg omdat ie mee ze’ne kop nietussen de praotpaol paaste.” Zijn humor valt goed bij de gasten. Zijn opvolger Boy Jansen uit Budel krijgt de handen nog vaker op elkaar als De Getuige. Als ceremoniemeester spreekt hij zijn bevriend trouwpaar toe en haalt herinneringen op uit het verleden, vooral over zijn vriend, voor wie het ’t vierde huwelijk is. “Het begon allemaal met het eerste slimme blondje dat je ooit hebt gehad: een golden retriever.”
De verschillende bruiden worden uitvoerig uitgemeten, waarna Frans Bevers uit Boxtel op de bühne komt als Ciske Spoor. Gehuld in het conducteursuniform vertelt hij over zijn ervaringen tussen de rails. Diverse soorten reizigers worden toegelicht. “Van die snotneuzen mee hun voete op de bank. Doede gullie da thuis ok!?” waarop de jongelui zeggen: “Denk ’s nao man, ik heb thuis ginne trein.” Blazend op een grappig treinfluitje marcheert Ciske af en wordt Dirk Kouwenberg uit Nuland aangekondigd, als Geheim Agent 0011. Het is zijn taak om Prinses Amalia te beveiligen met een onzichtbare auto. “Ik zag dat zij ’n gruwelijk kwaaie meid waor. Op haar dossier stond Top Secre(e)t.” Onder leiding van de Striepersgatse Hofkapel verdwijnt de agent na zijn spreektijd ook onder applaus naar de kleedkamers en begint de pauze. Dienbladen met bier en andere dranken worden geserveerd en zelfs bitterhapjes worden op bestelling gebracht.
Eerste vrouw
De Geheelonthouder is de artiestennaam van kandidaat nr. vijf: Hans Keeris uit Knegsel, die voor de vierde maal finalist is. Hij komt op met gitaar over zijn schouders en die bengelt wat op zijn rug. Hij maakt een verstrooide indruk. “ ’k Heb krèk een gitaaroptreden achter de rug. Ik kan niks meer onthouwen. Ik heb hem nu niet bè me, ik ben ‘m vergete, anders kon ik nog wa veurdoen. Ik ben net bij de neuroloog geweest. Ge kunt over vier weken komen, zei hij. Ik zeg: dat ben ik dan allang vergeten!” Hij krijgt het publiek duidelijk op de hand en meermalen volgt een spontaan applaus. Keeris maakt schitterende woordspelingen die betrekking hebben op het vergeetachtige en het is moeilijk voor de volgende kandidaten om hem te evenaren. Jeroen van Nunen uit Wintelre krijgt die moeilijke taak met zijn buut over het circus. Hij is prachtig uitgedost en komt op met een éénwielige fiets. Ben vertelt komisch over allerlei circusattracties, maar de klanken van zijn voorganger klinken nog door. “Ik ontmoette Andrea bij Circus Cranenbroek, ’n heel goejekoop circus. Zij was de publiekstrekker: vrouw met de baard.” Zijn opvolger, Hans van Verbaarschot uit Budel is nummer zeven in de rij. In het programmaboekje staat: Hansje’s Wereld is Veranderd. Hij komt op terwijl hij de bekende regenboogvlag vlak over het publiek laat scheren. “De Scandinavische landen hebben zojuist bekend gemakt dat ze excuses willen aanbieden veur al het leed dat de Vikingen en de Noormannen onze voor- voor- voor- voorouders wel nieangedaon hebbe.”
De actuele toon is gezet en transgenders, erectiestoornissen en echtgenotes die hun man gelijk geven, maken het publiek aan het lachen. Twee dames in het publiek vinden het geen succes. “De lol gaat over de ruggen van anderen, dat vinden we niks.” Maar de trein gaat verder en na verhalen over grensoverschijdend gedrag en pizzabakken in een crematorium komt de laatste tonpraoter Iveke van Gerven uit Eersel. Zij is de eerste en enige vrouwelijke deelnemer. Mien Billekes Jeuken is haar motto en met overdreven billen en overgoot gebit drijft ze de spot met haar omvangrijke lichaam. “Ik mag van menne man de frietpan niet mèruitlikke”, zegt ze lachend en vertelt over het moment dat ze geboren moest worden. “Mijn moeder had 46 cm ontsluiting!”
Dubbele winnaar uit Knegsel
Terwijl de jury hierna begint met het verzamelen van de punten, worden onder het publiek de stembiljetten verzameld. Zanger Melvin van Dalen wordt aangekondigd en met een flinke stem overstemt hij het publiek dat wat ongeduldig wacht op het jury-oordeel. Het is tegen middernacht als de president het woord krijgt om zes medewerkers van het carnaval en de Brabantse Kampioenschappen te eren met een onderscheiding. Het zijn Ad Dams, Marijn Damen, Kees Alkemade, Tom Mikkers en Jos Jansen.
De Jury heeft zijn taak inmiddels volbracht en de eerste vier winnaars worden bekendgemaakt: nummer 4 is met 284 punten Iveke van Gerven. Nummer 3 is geworden Dirk Kouwenberg met 289 punten. Boy Jansen uit Budel ontvangt de tweede prijs met 297 en de grote winnaar is geworden De Geheelonthouder Hans Keeris uit Knegsel met 376 punten. Ook de publieksprijs wordt hem toegekend met 184 punten. De overgelukkige tonpraoter Hans Keeris ontvangt naast de twee trofeeën ook een welverdiend applaus en felicitaties van zijn medeartiesten, de prinses en haar hofhouding. Een geweldig festijn, waarbij overigens buiten de acht optredens nauwelijks of geen dialect te horen is geweest. Desalniettemin een dikke pluim voor het organiserende ADA.
Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android
