Lizzi en Arian Compen leven voor het tonpraten

Lizzi en Arian Compen uit Soerendonk zijn en bestaan van tonpraten of beter 'tonpraoten'. In Nederland en Vlaanderen staat het paar bekend vanwege de overvloed aan informatie die zij verstrekken over alles wat met buutreednen, tonpraten, kletsen of sauwelen te maken heeft.

Inmiddels is de kerstperiode voorbij en komt het carnavalsgebeuren weer op stoom. Ook voor Arian en Lizzi. In hun huiskamer hangt een aantal koninklijke carnavalsonderscheidingen aan de kast. Een leeg wijnvat trekt onmiddellijk de aandacht. Er is een sticker op aangebracht met de tekst tonpraten.nl. Het logo heeft bovendien de afbeelding van een nar. Je bent dus op het goede adres om iets te weten te komen over tonpraten. Als je vraagt waar zij zich precies mee bezig houden, komt er een middagvullend verhaal. Arian: “Het is met zoveel dingen, net als bijvoorbeeld met de Brabantsedag in Heeze: je bent er het hele jaar mee bezig. Wij hebben eigenlijk een showroom. Iedereen die tonprater is of die een act doet op een tonpraatavond of bonte avond kunnen wij helpen. Wij hebben een website met voornamelijk tonpraters die niet alleen in hun eigen dorp actief zijn, maar vooral ook de wijde wereld in gaan en zeggen: ik kan ergens anders mijn act ook laten zien.”

Cultuurhistorie

Lizzi vertelt dat tonpraters onderling elkaar vaak helpen. “Dat is het mooie van de tonpraters; ze geven elkaar advies. Er is over en weer geen haat en nijd.” “Het is”, zo vult Arian aan, “geen vliegen afvangen.” Er blijkt zelfs een tonpraterscafé te zijn waar iedereen geholpen kan worden met het zoeken van een thema voor de buut, of hulp geboden kan worden met de tekst, de voordracht, de facturering, de kledij enz. .

De twee zetten zich allereerst in om te zorgen dat het tonpraten niet verdwijnt. “Cultuurhistorisch is het zonde als het ophoudt te bestaan. Daarom willen we via de website al die mensen promoten met alles wat ermee te maken heeft. Bovendien willen we niet dat het dialect verloren gaat, want tonpraten hangt daar aan vast. We gaan daarom ook naar al die bijeenkomsten toe en nemen er aan deel om ons doel te bereiken.” Ook wedstrijden bezoeken ze en doen er verslag van, zoals van de Brabantse kampioenschappen, de Limburgse kampioenschappen en de wedstrijd van de Keienbijters in Helmond, de Zuid-Nederlandse kampioenschappen of De Goeie To(o)n. In een aantal gevallen doet Arian ook daadwerkelijk mee, want hij is zelf ook tonprater.

Op een dressoirkast staat een blinkende beker, een trofee, een oorkonde en een bierflesje met op het etiket de tekst Wanne Klets.

Cursussen en workshops

De website die gebruikt wordt, is destijds opgezet door Pieter Voogd uit Tilburg en is inmiddels van het Soerendonks echtpaar. Belangrijkste doel: iedere tonprater kan zich in de etalage zetten, zodat verenigingen en organisaties kunnen zien wat voor artiesten er zijn om een avond op te vullen met één of meer tonpraters. Maar er worden ook workshops en cursussen gegeven. Voor volwassenen en zelfs voor kinderen. “Voor de jeugd hebben we zelfs de CCC: de Carnavals Cup Cranendonck. Bijna alle basisscholen hebben gebruik gemaakt van een workshop met groep acht, begeleid door twee echte tonpraters uit de gemeente. Uiteindelijk hebben we in De Borgh een gigantische wedstrijd gehad”, zegt Arian trots. “Op dit moment loopt de tweede lichting al.” Lizzi vult aan dat er zelfs een aantal heeft meegedaan met de Brabantse Jeugdkampioenschappen in Hilvarenbeek.

In Wanroij lopen al vier jaar onze cursussen voor volwassenen. “Daar komen mensen die ooit van tonpraten gehoord hebben en dat wel interessant vinden. Of mensen die ooit in een groepje gezongen hebben en dat ook wel eens zouden willen. Of mensen die enkele malen hebben opgetreden maar nu een buut willen die écht aanslaat”, zegt de gastheer, die benadrukt dat de cursus van vijf avonden in elk willekeurig dorp gegeven kan worden. “Daar komt aan de orde wat tonpraten is, hoe een typetje te bedenken en wat grappen te verzamelen.”

Voor jong en oud

Belangrijkste doel van het tonpraten is laten lachen van het publiek met behulp van een typetje. Maar men moet het zelf ook leuk vinden. Door het jaar heen moet je goed luisteren en rondkijken wat er allemaal gebeurt. Ze zeggen wel eens: de humor ligt op straat, maar dat is ook echt zo. Arian: “Je moet die lachwekkende dingen meteen opschrijven. Er ligt zelfs altijd een notitieboekje in de auto.” Niet dat het noodzakelijk is, maar Lizzi en Arian promoten graag elke tonprater die optreedt in het dialect. “Er komen ook tonpraters uit Amsterdam of Zeewolde. Die spreken natuurlijk geen Brabants dialect”, zo luidt het. Het is duidelijk dat ze de vraag en het aanbod bijeen brengen. Lizzi is de grote promotor die het hele jaar bezig is met de website, om de vele bezoekers actueel te informeren. “Op die manier kunnen organisaties een goede keuze maken uit de tonpraters die we te bieden hebben. Ze kunnen gratis hun tonpraatavond via ons promoten”, aldus de gastvrouw.

Alsof dat alles nog niet genoeg is, kunnen ze vrij snel vervanging regelen, als plots ergens iemand afhaakt voor een bonte avond. Daarnaast hebben ze een formule gevonden om jong en oud bijeen te brengen in één zaal, Brabaret. Dit is een mix van tonpraten met stand-up-comedy. Bij deze vorm van comedy trek je jongeren van 18/19 aan, en de ouderen voelen zich aangetrokken tot tonpraten en maken contact met de modernere humor. “Echt waar, ook de jeugd lacht zich op zo’n bijeenkomst kapot!" 

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android