In gesprek met de joodse Simcha en Max: 'Elke letter in deze Thora stelt een jood voor'

Afgelopen maand had de Dag van het Jodendom. Het dichtstbijzijnde gebedshuis voor de joden in onze regio bevindt zich aan de Hendrik Casimirstraat in Eindhoven. Rabbijn Simcha Steinberg en voorzitter Max Loewenstein van de joodse gemeente Brabant gaven eerder deze week uitleg over het jodendom en bieden deze de week een kijkje in de gebedsruimte.

Na een uur intensief gesproken te hebben over het inhoudelijke van het joodse geloof, over gewoonten en gebruiken, over het leger en de politieke situatie van Israël vroeger en nu, is het tijd om het hart van de synagoge te bezoeken; de gebedsruimte. De voorzitter en de rabbijn gaan voor en wijzen in de gang allereerst op een vierkant stukje stucwerk wat ontbreekt, waardoor de ruwe bakstenen zichtbaar zijn. De rabbijn strijkt eens door zijn zwarte baard en zegt: “Deze stenen doen herinneren aan de joodse tempel van Jeruzalem. Hierboven staat de Hebreeuwse tekst: Herinnering aan de verwoesting.”

Even verderop in de gang is een garderobe met een winkeltje voor kosjere producten. Tegen de deurstijl zit schuin een kokertje (mezoezah) met daarin een perkamenten tekstrolletje, met een handgeschreven stukje van de Thora. Rabbijn Steinberg laat enkele rolletjes zien en zegt dat de tekst gaat over bescherming van de mensen, en dat er één God is waar we van moeten houden. In een open kast staan verschillende levensmiddelen die kosjer zijn. Op de vraag wanneer wijn kosjer is, legt hij uit dat de druiven dan geplukt zijn door joden, dat het land zes jaar wordt bewerkt vervolgens het zevende jaar braak ligt.

Oude en nieuwe synagoge

Boven aan een trap krijg je zicht op enkele glas-in-loodramen. Maar omdat het buiten donker is, mis je de volle glorie ervan. Ook hangt er een nieuwe herinneringsboom, waarop de overleden gemeenteleden worden vermeld. Op enkele tafeltjes liggen fotoalbums. Oude foto’s uit de oorlogstijd laten Eindhovenaren zien met de Davidsster op hun kleding. Ook de oorspronkelijke synagoge van architect Cuypers, aan de Eindhovense Kerkstraat, is op de gevoelige plaat vastgelegd. “Hier zie je de allereerste dienst van1959 in de nieuwe synagoge.” Ook de kledij die toen gebruikt werd, is nog te bewonderen op een paspop. Uit 1844 komt één van de gebedenboeken die op een andere tafel ligt. De Thora ligt er eveneens. “Wij joden hebben alleen het Oude Testament en niet het nieuwe”, zegt voorzitter Max Loewenstein. Dan maakt de rabbijn de deur open van de kerkzaal en een keppeltje wordt opgezet.

Plaats van respect

Het is een grote ruimte waarvan het plafond in eerste instantie doet denken aan een oorspronkelijke toneelzaal. De zitbanken zijn van hout, in het midden een grote hoge lessenaar en voorin een podium met tegen de achterwand een mooi kleed, de voorhang. Aan de wand verschillende schildjes met Hebreeuwse teksten en voorin de chanoekia, een achtarmige kandelaar, niet te verwarren met de menora met zeven armen.

Bij de entree liggen in een kastje de gebedenboeken. Op de rechter pagina staan de teksten in het Hebreeuws, en links in het Nederlands. “Wij hebben elke dag drie gebeden: in de ochtend, de middag en de avond. Daarnaast is er om de twee weken een dienst op vrijdag of op zaterdagochtend.” De vrouwen zitten volgens de rabbijn achterin, de mannen voorin. Je voelt dat hier een plaats van respect is en het is wonderlijk om te zien hoe een synagoge er in het echt uitziet, waar joden al sinds mensenheugenis samenkomen. Intussen komt de vraag van de financiën naar voren. Moeten de leden betalen? Loewenstein: “We hebben lidmaatschap en je betaalt een afdracht. De synagoge is openbaar en iedereen die joods is mag hier komen. Wij krijgen niets van de staat of vanuit Israël. Omdat we zo’n kleine gemeenschap zijn, is het niet gemakkelijk om de rabbijn te betalen en het gebouw te onderhouden. Gelukkig krijgen we ook giften en doen we bij speciale gelegenheden sponsoring onder de leden.”

Elke letter stelt één jood voor

Dan opent de rabbijn de voorhang, het mooie gordijn. Daarachter zijn twee schuifdeuren die geopend worden. Zes prachtige Thorarollen komen tevoorschijn. Ze zijn gehuld in doeken die voorzien zijn van borduurwerk en Hebreeuwse woorden. Ze zijn omhangen met zilveren schilden en één van de Thorarollen heeft twee zilveren bellenstaven. “Deze rollen zijn ongeveer 150 jaar geleden geschreven en komen nog uit de vorige synagoge”, aldus Steinberg en één exemplaar wordt op de grote lessenaar gelegd. De schellen worden verwijderd en het omslagdoek wordt er afgehaald. De rollen worden ’n beetje opengelegd en de handgeschreven tekst wordt zichtbaar. De letters zijn totaal onleesbaar als je geen Hebreeuws kent. De rabbijn: “Wij geloven dat elke letter één jood voorstelt. Als er één letter niet goed is, hebben we een probleem met het joodse volk. Daarom moet de tekst er goed uitzien. In de Thora worden trouwens geen klinkers gebruikt, alleen medeklinkers.” Dan worden de rollen weer voorzichtig ingepakt en op hun plaats gezet. De schuifdeuren worden gesloten en de voorhang komt weer voor de dag.

Aan het plafond bij het doek hangt een lampje dat 24 uur per dag brandt, ter nagedachtenis aan alle overledenen. Natuurlijk is de Davidsster ook tegen de wand aangebracht.

Negenarmige chanoekia

Tijdens hoge feestdagen worden de mensen gezegend, nadat de rabbijn zijn handen heeft gewassen. “Hier staat een schaal met een schenkkan die daarvoor gebruikt werd. Het stel is 130 jaar oud”, en de rabbijn wijst op de inscripties. “We hebben ook een andere jaartelling”, zegt de voorzitter. “Wij zijn de jaartelling gestart bij het begin van de wereld en hebben dit jaar het jaar 5783, omdat wij geen zon- maar maanmaanden hebben. Elke drie jaar hebben we een maand extra.” Over de achtarmige kandelaar (chanoekia) die rechts staat, legt de rabbijn uit hoe die ontstaan is in de periode dat er oorlog was tussen joden en Grieken. Inmiddels wordt deze kandelaar gebruikt tijdens het feest van het licht, het Chanoekia feest, en duurt acht dagen. Op het Stadhuisplein in Eindhoven wordt jaarlijks een levensgrote chanoekia opgesteld, die door de burgemeester wordt ontstoken. De voorzitter laat enkele foto’s zien van 18 december jl., waarop burgemeester Jeroen Dijsselbloem te zien is op een trap, om de kaarsen aan te steken. “Dit is het enige feest waarbij we expliciet naar buiten treden. Volgend jaar gebeurt het ontsteken op 7 december.”

Levende joodse gemeente

Even wordt stilgestaan bij een plaquette die herinnert aan de joodse oorlogsslachtoffers van de Eindhovense gemeente. Tot slot wijst de rabbijn er op dat er in elke synagoge iedere keer wordt gebeden voor het Koninklijk Huis. Hij laat een gebedstekst zien -in twee talen- en toont de naam van Beatrix. Een nieuw geschrift toont de naam van de huidige koning, Willem Alexander.

Bij het teruggaan naar de gemeenschapszaal nodigt de rabbijn iedereen uit om contact met hem op te nemen als er naar aanleiding van deze artikelen nog vragen zouden zijn, via rabbijnsimcha@gmail.com Er komt na twee uur een einde aan een zeer boeiende samenkomst bij een levende joodse gemeente die onderdeel uit maakt van de Nederlandse samenleving. Ze wil graag een brug slaan naar de maatschappij door rondleidingen te geven en informatie te verstrekken aan iedereen die dat wil onder het mom “onbekend maakt onbemind” Verrast met een joodse agenda vol informatie en een kalender met als thema ‘melodieën’ wordt de donkere buitenwereld weer opgezocht.

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android