Nauwelijks nog kerstmannen in Valkenswaard, de notenkraker rukt op

Ook wel eens gedacht waar al die kerstmannen in de etalages zijn gebleven? Misschien ook wel eens gedacht waar die notenkrakers ineens vandaan komen? Valkenswaard24 ging op onderzoek uit en zocht enkele Valkenswaardse notenkrakers op.

In het verleden zag je rond de feestdagen in bijna elke etalage wel één of meer kerstmannen staan. Herinner je je de kerstman die via een touw of een laddertje naar boven klimt? Of zelfs een kerstman in een arrenslee? Als je in het dorpscentrum rondkijkt, tref nog hooguit vijf van deze folkloristische figuren aan, waarvan één kerstman geheel in het wit is gekleed. Nee, het lijkt of de kerstman plaats maakt voor de notenkraker.

Uiterlijk van de notenkraker

Deze figuur is vaak herkenbaar aan dezelfde vormen: hij is lang en slank, heeft vaak laarzen aan en heeft meestal een snor en een sikkebaard. Soms lijkt het alsof de notenkraker een soldaat is (Corridor), soms een koninklijk iemand (Eindhovenseweg) of een man in Schotse kledij (Corridor). Officieel zit op de rug van de pop een hendel. Deze zie je goed bij de poppen op de vensterbanken van De Heerlijkheid (op de hoek van de Eindhovenseweg, Waalreseweg en Markt). Door die hefboom omhoog te bewegen gaat de mond van de notenkraker open en kun je er een noot in stoppen. Beweeg je de hendel weer omlaag, dan sluit de mond en wordt de noot gekraakt.

Maar hoe komt deze figuur in deze maanden in Valkenswaard en in ons land terecht?

Suite

Volgens één van de verhalen werden notenkrakers vroeger vooral in Duitsland als geschenk weggegeven om geluk te brengen en om de woning te beschermen. Want de notenkraker staat voor moed en kracht. Boze geesten zouden met hun scherpe tanden op afstand gehouden worden.

Ooit gehoord van de Notenkrakersuite? Dit klassieke ballet uit 1892 speelt zich af in de kersttijd en past daardoor in de maanden december en januari. De hoofdpersoon is de Notenkraker; een pop die een betoverde prins blijkt te zijn. De prins vecht in het verhaal tegen de koning, die een leger van muizen aanvoert.

Geen wonder dat de figuur van de notenkraker in allerlei culturen een plaatsje heeft gekregen rond kerst. De poppen in Valkenswaard hebben dus geen functie meer om noten te kraken, maar alleen als versiering.

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android