September in het teken van 80 jaar bevrijding in Valkenswaard: 'Niet alleen vieren, maar ook herdenken'

Dit jaar wordt stilgestaan bij het feit dat tachtig jaar geleden (in 1944) de oorlog in Valkenswaard werd beëindigd. Vooral in september 2024 zullen allerlei activiteiten worden georganiseerd rondom oorlog en bevrijding. Vandaag een gesprek met Raimondo Bogaars en Theo van de Loo van de Stichting Erfgoed 40-45 Valkenswaard en Waalre.

De beide heren zitten bij elkaar en vertellen over hun stichting en over de activiteiten die op de rol staan om 2024 tot een waardig gedenkjaar te maken. Raimondo is secretaris van de stichting, maar zet zich op alle fronten in om de oorlog en de bevrijding van Valkenswaard en Waalre onder de aandacht te blijven houden. Eén van de belangrijkste manieren om dat gestalte te geven is de website erfgoed40-45. Daarop is al meteen te zien dat er een belangrijke werkgroep is met de naam Valkenswaard War Cemetery. “Valkenswaard War Cemetery gaat over de begraafplaats aan de Luikerweg. Om dat goed weg te zetten hebben we ervoor gekozen om die rechtstreeks onder de stichting te plaatsen.”

De stichting ontstaat als drie geïnteresseerden uit Waalre en Valkenswaard de handen ineen slaan. “Inmiddels is de stichting uitgegroeid en dragen we ons doel zo goed mogelijk naar buiten uit.” De groep verzamelt objecten uit de oorlog. Ook wordt zo veel mogelijk informatie over die periode bijeen gebracht om vervolgens naar buiten te brengen door de website, door het publiceren van boeken (The road to Valkenswaard en Het donderde in de lucht) en het opzetten van kleinere of grotere exposities. “Ook voorlichting op scholen of bij verenigingen hoort daar bij”, aldus Theo. Raimondo: “Ieder jaar hebben we in september ook een tent op de Markt staan. Daarin zijn attributen te zien en er hangen informatieborden. Dit jaar zullen we exposeren in De Hofnar.”

Ken je geschiedenis

Op de vraag welk belang zij hechten aan het dit jaar extra stilstaan bij tachtig jaar bevrijding, blijkt het hen vooral te gaan om de aandacht weer terug te leggen bij de bevolking, en vooral bij de jeugd. “We hebben veel conflicten op de wereld. De meeste hebben een oorsprong. Alles heeft een oorzaak. We hebben het vaak over vrijheid, maar als je niet weet wat niet-vrijheid is, dan wordt het snel vergeten. Tachtig jaar geeft een prima podium om het weer goed op de kaart te zetten”, aldus de secretaris. Theo: “Het is belangrijk om een stuk van je geschiedenis te kennen. Om naar de toekomst te redeneren moet je ook een stuk van je geschiedenis kennen.” Volgens hem kun je niet naar de toekomst kijken als je niet weet wat er achter je gebeurd is. “Ik denk dat jongelui meer bezig zijn met hun telefoon en met apps dan met vrijheid. Maar dát is nou juist vrijheid. Want op veel plaatsen in de wereld mag je of kun je niet appen.”

Volgens Raimondo lijkt het er op dat de belangstelling voor oorlog en bevrijding jaarlijks groeit. “Misschien komt dat ook wel door het spanningsveld in de wereld van nu.” De secretaris ziet op tentoonstellingen en op beurzen steeds meer jongeren. Hij denkt dat collectiejagers op den duur serieus geïnteresseerd raken in de geschiedenis. “Toen ik vijf was vond ik een veldtelefoon of een helm op mijn hoofd ook super interessant. In de pubertijd vond ik er niks meer aan en op den duur komt het toch weer terug.” Dan gaat het over het project ‘…in de buurt’ dat op basisschool De Wilderen in Waalre wordt opgestart. Daarbij gaan kinderen oudere mensen interviewen die de oorlog hebben meegemaakt of er nog veel van weten. Bovendien gaat iemand van de stichting in de klas vertellen over oorlog en bevrijding. Raimondo bezoekt ook scholen om een algemeen verhaal te houden over oorlog, verzet of bevrijding.

Elke aanwinst wordt onderzocht

De expositie van september zal bestaan uit materialen uit de privécollectie van Raimondo en van andere particulieren. Ook zullen er foto’s te zien zijn en verhalen te lezen zijn. Zo zal een algeheel beeld ontstaan over de oorlogsperiode en de daarop volgende bevrijding. Op de vraag hoe de stichting ermee om gaat als iemand een attribuut aanbiedt uit de oorlogstijd, blijkt dat de stichting allereerst blij is met iedere aanwinst. “We vragen wat hun verwachtingen zijn aangaande de gift. Misschien willen ze geregistreerd worden als donateur. We kunnen een schenkingsacte opmaken waarin bijvoorbeeld kan worden opgenomen om het stuk terug te brengen als de stichting wordt opgeheven. We nemen het op in de collectie, laten het zien bij exposities en maken er melding van op de site.” Ook wordt er onderzoek gedaan naar de echtheid. Alles wat de schenker vertelt, wordt nauwkeurig genoteerd. Vervolgens worden archieven geraadpleegd en vaak blijken puzzelstukjes dan in elkaar te vallen.

Een belangrijke taak van de stichting is ook het gevraagd of ongevraagd adviseren. “Toen er een bouwvergunning was uitgegeven voor een woning, hebben we de gemeente erop geattendeerd dat het perceel na de oorlog een dumpplaats was, vertelt Raimondo. “En we beantwoorden ook vragen van mensen over stukjes oorlogsgeschiedenis of over personen die in de oorlog iets is overkomen”, aldus Theo. Hij voert voortdurend gesprekken met mensen over 1940-1945 en is bovendien bezig met de geschiedenis van Valkenswaardenaren die verplicht werden om in Oberndorf te gaan werken voor de bezetter.

In de voorbereidingen reserveert de stichting ook ruimte voor Engelsen, maar ook voor Duitsers. Alle verhalen zijn belangrijk om een goed beeld te krijgen van wat er in Valkenswaard en omgeving gebeurd is. Mocht je belangstelling hebben om een rol te spelen in de stichting? Er ligt nog werk op je te wachten. Neem gerust contact op via erfgoed40-45 .

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android