Theo vertelt aan kinderen over Tweede Wereldoorlog: 'Was je bang als je naar bed ging?'

Theo van den Bergh vertelt over de Tweede Wereldoorlog aan kinderen van groep zeven. De vertelling maakt deel uit van een lessencyclus van ‘In Mijn Buurt’, waarbij ontmoetingen met mensen uit de buurt centraal staan.

De leerlingen van de Waalrese basisschool De Wilderen nemen deel aan het project "Oorlog in mijn buurt". Ze krijgen vier voorbereidende lessen op school en gaan dan in kleine groepjes ouderen interviewen over hun herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. Theo van den Bergh is de 'Ooggetuige in de klas'. Er is een les door een buurthistoricus Raimundo Bogaars en een les over verdraagzaamheid. Deze laatste les over goed en fout, gaat over het maken van keuzes en het altijd zelf blijven nadenken.

Daarna leren de kinderen zich voor te bereiden op de ontmoetingen waarin ze als jonge journalisten ouderen uit hun eigen buurt ontmoeten om vervolgens die verhalen als jonge erfgoeddragers van Waalre door te geven. Deze mensen zijn nu op hoge leeftijd en het is belangrijk om ook in de toekomst van deze verhalen te blijven leren, zelfs als ze er niet meer zijn, om meer begrip voor elkaar te krijgen in de samenleving en vooroordelen te doorbreken. Tot slot leren de kinderen in speechcoachlessen hoe ze deze verhalen kunnen doorgeven.

Het speelkwartier is voorbij en vijfentwintig jongens en meisjes van school huppelen binnen. Groepsleerkracht Eric van Hees ziet hoe iedereen zijn plekje weer vindt. Theo van den Bergh (88), lid van de Stichting Erfgoed 40-45 Valkenswaard en Waalre komt deze middag vertellen over zijn oorlogservaringen. In afwachting daarvan stelt meester Eric enkele vragen over een eerdere les: Wie weet nog wat NSB-ers waren? Wie weet nog hoe het in deze omgeving ging, tijdens de oorlog? Weet iemand nog hoe het einde van de oorlog hier verliep? De kinderen hebben al eerder een algemene les over de oorlog gehad en geven vaak de juiste antwoorden. Iedereen duikt vervolgens in een werkboekje waarin straks een aantal vragen kan worden beantwoord over de gastles die komen gaat.

Vragen stellen

Op het digibord verschijnt een plattegrond van de regio, zoals die rond 1940 was. Vooral de doorgaande weg vanaf de grens via Valkenswaard en Aalst naar Eindhoven is voor de meeste kinderen wel bekend. “Hier zie je het spoorwegstation en langs de weg naar Eindhoven woonde Theo”, zo klinkt het. Meester Eric stimuleert de jeugd om straks vooral vragen te stellen de gastspreker, die snel daarna binnenkomt, samen met Katja Lucas van www.Inmijnbuurt.org . Katja geeft een korte introductie en zegt: “Theo heeft de oorlog zelf meegemaakt en heeft foto’s daarover meegebracht. Luister maar eens wat hij te vertellen heeft.”

De ervaringen van Theo van den Bergh hebben vooral betrekking op het gebied Valkenswaard – Eindhoven. “Toen de oorlog begon was ik vijf. Het was allemaal niet zo spectaculair hoor: de Nederlandse soldaten lagen voor bewaking aan de grens. Onze buurman lag als bewaker bij De Witrijt in Bergeijk, richting Postel. We zijn daar op een zondag naar toegegaan en toen de oorlog begon was hij geen soldaat meer en kwam naar huis.” Theo benadrukt dat in de buurt weinig te merken is van het begin van de oorlog. Wel ontstaan er onder de bevolking twee groepen: vóór- en tegenstanders van de bezetters. Hierbij valt de bijnaam van één van de beruchtste Waalrese NSB-ers.

Rolluikjes

“We hadden in die tijd geen televisie en wel een radio. Maar die moesten we inleveren. Gelukkig woonden hier veel mensen van Philips en die bouwden stiekem een klein radiootje, zodat we naar de BBC-radio konden luisteren. Zo bleven we een beetje op de hoogte van wat er allemaal speelde.” Dan vertelt de gastdocent dat zijn vader rolluikjes van golfkarton maakt. Die worden voor het raam gehangen als verplichte verduistering. “’s Morgens rolde mijn vader het karton op een bezemsteel en hing die dan aan twee haken boven bij het raam.”

Na met de kinderen nog gesproken te hebben over de ‘knijpkat’, een zaklamp waar je voortdurend in moet knijpen om stroom op te wekken, vertelt Theo dat iedereen die kippen had, een bepaalde hoeveelheid eieren moest afstaan aan de Duitsers. “Maar mijn vader was slim en maakte een kippenren op zolder. Als er dan controle kwam en de soldaten vroegen of er bij ons kippen in huis waren, zei mijn vader: nee. En dan gingen ze weer.”

Het is aangrijpend als Theo de herinnering ophaalt van Duitsers die tegenover zijn huis enkele Joden met veel geweld ophalen en in een vrachtauto afvoeren. “Was je dan niet bang als je ’s avonds naar bed ging?” vraagt één van de kinderen. Theo: “Je wende er aan en je wist: als er een alarm kwam moest je gaan schuilen onder de tafel of in de kelder onder de trap.”

Deze middag hebben de leerlingen een ‘life-geschiedenisles’ gehad via de Stichting 40-45 Valkenswaard-Waalre, in samenwerking met InMijnBuurt.com. In een volgende les zal het gaan over verdraagzaamheid. 

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android