Een reis door de Lage Heide: Tongelreep
Nu ik sta te dagdromen, loop ik de andere kant op, richting de straat Tongelreep. Breed opgezet, met nieuwe huizen en jonge boompjes aan mijn linkerkant en de weilanden rechts van me. Het zonnetje schijnt pril.
In die richting, het zuiden, moet de Tongelreep in de verste verte ergens ontspringen. Daar in België, ten zuidwesten van Erpekom. Ze ontspringt er als klein beekje, wordt onder het Kempens Kanaal door geleid en voegt zich met de naam Warmbeek ter hoogte van de Achelse Kluis Nederland binnen: vanaf daar Tongelreep geheten.
De naam is afgeleid van tonge en reep. Tonge staat voor “zandrug in een hoogveengebied”, de term reep staat voor “een strook land”. De naam Tongelreep is waarschijnlijk ontstaan in een gebied waar er zandbergen zichtbaar waren. Dat brengt ons naar het gebied wat ten zuiden ligt van het huidige buurtschap Zeelberg in Valkenswaard. Dit gebied was vroeger zeer onherbergzaam.
Het is aannemelijk dat men destijds helemaal niet wist dat deze beek haar oorsprong een stuk zuidelijker vond, in België! Dat is waarschijnlijk ook de reden dat deze beek daar altijd een andere naam heeft gehad.
Ik denk aan de plek waar de beek haar (voor ons) bekende naam krijgt: daar waar je met één voet in België, en met één voet in Nederland kunt staan.
Sinds de middeleeuwen werden er al wijzigingen aan de bedding van de Tongelreep uitgevoerd in de buurt van de Achelse kluis. In 1890 werd er zelfs een deel gekanaliseerd om visvijvers aan te leggen ten westen van het Leenderbos.
Grond verkocht
Honderd jaar later, nadat het landbouwbedrijf van de Achelse kluis in 1989 werd opgeheven, is deze grond verkocht aan Staatsbosbeheer. Sindsdien heeft de beek weer een meer natuurlijk verloop gekregen.
De Tongelreep is cultuurhistorisch gezien veelbetekenend. Ze stroomt langs de Achelse Kluis, de vloeivelden, in Hamont-Achel langs het klooster Catharinadal (oorspronkelijk opgericht in 1432) en het Kasteel Genenbroek (daterend uit de 15e eeuw). Ze vervolgt haar weg langs de visvijvers. Met het plaatsen van de straatnaamborden een paar jaar geleden, is de verbinding met deze beek in Dommelen gelegd in de Lage Heide.
Vragen of toevoegingen
Heb je nog een toevoeging over de straat Tongelreep, of een vraag over de Lage Heide-wijk? Laat het dan weten via onderstaand mailadres:
Christine van Woensel
Heemkundekring Weerderheem
valkenswaardsewetenswaardigheden@weerderheemvalkenswaard.nl
Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android
