Olieslaan uit walnoten: een uniek proces in onze regio
In walnoten zit een grote hoeveelheid olie die gebruikt kan worden in de keuken. Maar hoe win je de olie uit die noten? De molenaars van de Napoleonsmolen in Hamont persen op ambachtelijke wijze de olie uit de noten. Het is de enige plek in de omgeving van Valkenswaard waar dit kan. Ook kunnen inwoners gratis hun walnoten aanbieden om te laten persen.
Tijdens de eerste en derde zaterdag van de maand zijn de molenaars bezig in de windmolen, om graan te malen, haver te pletten of olie te slaan. De graanmolen dateert van 1804, en sinds 1867 is het ook mogelijk om olie te winnen uit oliehoudende zaden zoals lijnzaad, koolzaad en ook uit noten. Als de houten bast verwijderd is en het notenvlees is goed gedroogd, kom er dan gerust mee naar de molen. De mulders (molenaars) persen graag de noten uit, zodat je na afloop de heerlijke olie mee naar huis kunt nemen.
Malen en verwarmen
Het olieslaan bestaat uit verschillende stappen. Zonder al te technisch te worden, is het eerste stadium het malen van het notenvlees. Dat kan onder enorme draaiende stenen die rechtop staan. Maar het kan ook met een elektrische koffiemolen. Intussen wordt een fornuis warm gestookt met hout, want het olieslaan gebeurt bij een temperatuur van ongeveer 35 graden: handwarm genaamd. Tijdens het malen worden de noten als meel en geelachtig van kleur. Dit meel wordt verwarmd op het fornuis. Een mixer draait door het product zodat alles gelijkmatig wordt verwarmd en zeker niet aanbrandt.
Persen tussen metalen platen
Daarna gaat het warme notenmeel in twee zakjes, die vervolgens naar de slagbank worden gebracht en tussen twee ijzeren platen worden gezet. Dan begint een hamer van 85 kilo op een houten wig te vallen of te slaan, waardoor de olie uit het notenmeel wordt geperst. De goudgele vloeistof drupt dan in een stalen pan die onder de slagbank staat. De druk op de twee zakjes wordt steeds groter naarmate de wig dieper en dieper wordt geslagen. Als er geen olie meer in de pan drupt, worden de zakjes met een andere hamer weer losgemaakt. Het oliemeel dat als restant nog in de zakjes zit, wordt later die middag voor de tweede keer geslagen. Ook dan komt er nog best veel olie uit.
Uniek
Als de olie wordt opgehaald, neemt men meestal ook het droge restant uit de zakjes mee. De één geeft het aan de kippen, de ander strooit het een beetje door het deeg tijdens het broodbakken.
Dit proces van olieslaan is uniek in de omgeving. De molenaars van de Napoleonsmolen zijn niet alleen gespecialiseerd in het graanmalen en haverpletten, maar dus ook in het olieslaan. Soms zijn er cursisten van de molenaarsopleiding die op deze molen het vak komen leren.
In de keuken en voor gezondheid
De olie wordt vooral gebruikt in de keuken als dressing op salade en in sauzen en is niet geschikt om mee te koken. Anderen nemen dagelijks een theelepeltje voor een betere stoelgang of smeren olie op hun huid bij eczeem of psoriasis.
Aanmelden
Interim-vrijwilliger Ton Vereijken uit Aalst (zie foto) komt af en toe naar de molen om de drie vaste zaterdag-molenaars te helpen als het druk is.
Lijkt het je wat om te komen kijken als de mulders bezig zijn? Wil je het vak van molenaar ook onder de knie krijgen? Kom dan eens kijken in het centrum van Hamont, op de eerste en derde zaterdag van de maand, tussen 13.00 uur en 17.00 uur. Ook de opleiding is gratis.
Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android
