Dit is oud-Dommelen: 'Je werd gedragen door de gemeenschap'

Tegenover Bommel Partycentrum in oud-Dommelen staat een markante woning waar van 1951 tot 1976 veelzijdig kunstenaar René Smeets woont met zijn vrouw en kinderen. Vanaf 1978 kiezen Ria Smeijers en haar man hier domicilie. “Maar ik ken Dommelen al veel langer.” Deze week het zesde en laatste artikel in de serie over de wijk oud-Dommelen.

“Doe het poortje maar dicht; we hebben niet voor niks een hek gezet”, zegt Ria Smeijers (79), die zich een diefstal van haar grasmaaier maar al te goed herinnert. “Dit is meteen het eerste verschil met vroeger. Is deze kamer trouwens een inspirerende plek om goed te schrijven?”, vraagt de gastvrouw eenmaal binnen, en ze biedt een fraai vertrek aan terwijl ze de kachel ietsje hoger zet. In no time komt er een kopje koffie en natuurlijk -hoe kan het ook anders- gaat het over het onderwijs van weleer, waarin Ria haar sporen heeft verdiend. Daarna verhaalt ze over het leven van haar gezin met haar tweede echtgenoot als dierenarts. “Het hele leven werd er dag en nacht door beïnvloed en bepaalde het ritme waarin wij leefden.” Maar drie jaar geleden, haar man Jac is dan 76, zegt het gezin de dierenpraktijk vaarwel.

Smeets-huis

Ria groeit op in de Peperstraat in Valkenswaard en samen met haar eerste echtgenoot bouwt ze een huis in het Belgische St.-Huibrechts-Lille. “Ad kon er moeilijk wennen en we besloten op een andere plek een woning te gaan zoeken.” Op Koninginnedag 1978 verhuist het gezin naar het ‘Smeets-huis’ in oud-Dommelen. Na de nodige verbouwingen mag het pand een juweeltje genoemd worden en is het een verrijking van de Bergstraat. Ad kan er nog zeven en een half jaar van genieten en overlijdt dan in 1985. Vijf jaar later wordt Jac van Beek de nieuwe partner van Ria.

Had je voorheen al iets met oud-Dommelen? “Mijn moeders beste vriendin Jaan woonde er. Samen hadden ze op de kleuterschool in Eersel gezeten. Mijn vader kwam uit Bladel en mijn moeder uit Eersel. Mijn ouders woonden eerst in Dommelen, langs de tweeklassige kleuterschool, in een huis wat ze huurden van de kerk. Later verhuisden ze naar Valkenswaard.” De gastvrouw vertelt dat ze als kind vaak op de Dommelsche Watermolen kwam voor kippenvoer. “Er werden zelfs kinderfeestjes gehouden, ook voor onze zonen Floris en Martijn”, weet ze zich nog te herinneren. “Je ziet daar de Dommel zó mooi aankomen!” Nog al te goed weet ze dat in het grijze huis naast de molen Ria van den Eijnden-van Poppel woonde, de moeder van de huidige moleneigenaar Maurice. “Het was daar een plek waar mensen elkaar tegenkwamen.”

Kinderwagen rijden

In de buurt ontstaan automatisch allerlei contacten, aangezien de kinderen nog klein zijn. “En de meisjes hiernaast -er woonden vier gezinnen Jansen naast elkaar- maakten een verdeling wie wanneer met onze Martijn in de kinderwagen mocht gaan rijden.” In de periode dat Ria alleen woont met de kinderen, ervaart ze heel veel steun in de buurt. Ze wordt vaak aangesproken, wordt uitgenodigd en voelt zich deel van de gemeenschap. En als het werk op haar school uitloopt, staat de buurtschap steeds klaar om de kinderen op te vangen. “Je werd gedragen door de gemeenschap. En dát is weg. Die mensen zijn ook allemaal weg. Daarmee is er een heel andere, killere, sfeer gekomen.”

Als voorbeeld noemt ze de bouw van hele kleine appartementjes, die in de praktijk alleen maar doorgangshuizen zijn. “Na ’n jaar of anderhalf vertrekken ze weer, door echtscheiding, of totdat hun definitieve huis gebouwd is”, aldus Ria, die het vergelijkt met de tijd dat het echtpaar Jan en Jes Snieders nog naast haar woonden in huize d’n Dries. “De tijd dat de buren van onze dierenartsenkliniek -Harrie en Stien- spontaan voor ons boontjes uit hun eigen tuin plukten, is verdwenen. Al waken de huidige overburen van de praktijk -Stien en Hans- geweldig over de kliniek.” Ook de contacten die er vroeger waren vóór en na de kerkdienst, zijn verloren gegaan. “De sociale cohesie zie je gewoon minder worden.”

Geen woning

Als je Ria vraagt welke grote veranderingen hebben plaatsgevonden die indruk op haar maakten? “Ja, de bakker is weg. Ook dát was een verzamelplek om het laatste nieuws uit te wisselen. De eigen slager is verdwenen, en de kleine supermarkt van Van Hoof. Ik kon met de kinderwagen alle boodschappen binnenhalen.” Ze benadrukt dat veel oud-Dommelenaren uit het dorp vertrekken omdat er geen woning beschikbaar zijn. Gelukkig ziet ze ook dat sommigen van hen later toch weer een huis in oud-Dommelen terugkopen. Volgens haar is er dus toch wel iets wat de dorpskern aantrekt.

Ria Smeijers maakt voor haarzelf geen verschil tussen oud-Dommelen en Valkenswaard, al schrijft ook zij wel consequent Dommelen in haar adres. Als CDA-voorzitter zet ze zich net zo goed voor Dommelen in als voor Valkenswaard. Het irriteert haar wel dat Dommelen wordt achtergesteld op Valkenswaard, en dat Borkel en Schaft nóg meer te kort komt dan Dommelen, en ze noemt enkele voorbeelden, zoals de verdeling van de openbare bloembakken.

Het Smeets-huis staat 92 cm hoger met de voordeur dan het tegenover liggende café. “Dus de trottoirs zijn voor rolstoelers een verschrikking en dat is nog steeds niet opgelost.” Vanuit haar politieke partij maakt ze ook deel uit van de werkgroep Sociale Zekerheid, waarvoor ze regelmatig in Den Haag te vinden is.

Ria heeft de gave om kleurrijk te kunnen vertellen over het lidmaatschap van ‘de Guld’, over Jac die ook nog Heerboer van de Kinderboerderij is, over de familie Snieders, de KBO of Weerderheem. Toch komt het tot een afsluiting met de wens om ook in oud-Dommelen nog meer dan nu naar elkaar om te zien

Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android