Bart (92) herinnert zich de kleinste details uit zijn jeugd: 'Vroeger kende ik iedereen'
Gewoon gezellig op de koffie gaan bij Bart Maas (92) geeft je een boeiende inkijk in zijn leven in Borkel in de vorige eeuw. Een confrontatie vanwege het trieste overlijden van zijn vader maakt het gesprek nog pakkender.
De 92-jarige heeft volop energie, is goed bij de pinken en altijd in voor een praatje. Bij binnenkomst stoot je op een grote platte doos met tv. “Ik denk dat er een stroomstoring is geweest, want enkele apparaten zijn plotseling stuk gegaan.” Het koffiezetapparaat is gelukkig nog intact en even later zit de gastheer in zijn rotan stoel, na een heerlijke stroopwafel getrakteerd te hebben. “Ik werkte vanaf 1952 bij de Philite Metaalwarenfabriek P.M.F. en later bij USFA; de UltraSoneFabriek van Philips, waar producten werden gemaakt voor Defensie.”
Bart vertelt als gereedschapsmaker over het werken met polyurethaan, tweehandsbeveiliging, werkvoorbereiding, bedrijfsmechanisatie en tekenkamers. In 1988 wordt het onrustig bij Philips, mede vanwege reorganisatie Centurion, en Bart besluit op eigen initiatief om te stoppen met werken.
Stamboomonderzoek
De gastheer haalt een bidprentje van zijn vrouw Rieky, die in 2020 is overleden. ”Er bleek een tumor te groeien in haar darm. We waren ruim zestig jaar getrouwd.”
Enkele jaren later ontmoet hij via de K.B.O. zijn nieuwe vriendin Mieke, uit Riethoven. Afwisselend is Bart een dagje daar en Mieke een dagje hier. In zijn blouse-zakje heeft hij een overzicht met alle kinderen en kleinkinderen van zijn nieuwe vriendin. Zo kan hij steeds checken over wie ze het heeft en waar ze samen op visite gaan. In zijn vrijetijd heeft Bart veel geklust in de woningen van zijn kinderen maar ook stamboomonderzoek heeft zijn belangstelling. “Een oom van me was ermee begonnen en zo’n zestig jaar geleden ben ik er ook in gedoken. Ik heb toen uitgezocht dat Godfried Bomans en Antoon van Duinkerken via mijn familie aan elkaar verwant zijn, via de moeder van mijn vader, de familie Aarts.”
Bart wordt na de oorlog lid van de heemkundekring. “Ik was 14 jaar toen onze pa op elf september 1944 is doodgeschoten. Toen ik 17 was werd ik lid van een heemkunde-werkgroep met de opdracht alles over die dag uit te zoeken. Ik heb veel mensen geïnterviewd over foto’s waar mijn vader op stond, om te weten welke verhalen er rondgingen. Daarna ben ik gestopt bij de kring.”
Dan staat hij uitvoerig stil bij het leven en sterven van zijn vader en wijst naar een foto en een schilderij van zijn pa Jan Maas. “Wij waren thuis met acht kinderen waar er nog twee van over zijn; onze René en ik. Er zijn thuis elf kinderen geboren; ik ben de derde Bart. Bovendien overleed er één van de tweeling. Mijn vader was directeur van de Borkelse boterfabriek, had als Boerenbond een meelhandel en voor de meeste boeren een verzekeringsportefeuille.” Gelukkig kreeg onze pa tijdens de oorlog alles bij de boeren gedaan als hij tarwe of wat ook nodig had
Traumatisch
Bart pinkt een traantje weg en vervolgt: “Thuis werd bijna nooit over onze pa z’n dood gesproken. Ook onderling niet. Zo was dat vroeger. In Borkel werd het ook doodgezwegen. Mijn broer René heeft alle gezinsleden naderhand gevraagd op papier te zetten wat zij zich nog herinneren van 11 september 1944. Dat heeft ons ertoe gebracht om er over te gaan praten. Het was een traumatische ervaring. Hij is uiteindelijk vermoord, hè. Toen hij op de Luikerweg was en ze moesten met vieren hun fiets gaan halen, is onze pa samen met Christ Tegenbosch doodgeschoten. Het heeft nog dagen geduurd voordat we wisten dat hij gesneuveld was. Het leven was niet gemakkelijk.”
Het ene na het andere boek haalt Bart hierna uit zijn boekenkast, en allemaal met de oorlog als onderwerp. “Dit boek schreef mijn broer René, met als titel Mijn elfde september. De eerste dertig pagina’s zouden ook mijn verhaal kunnen zijn en gaan over onze jeugdjaren en het overlijden van onze pa. Dan gaat het boek over het verdere leven van René.” Bart biedt het boek als geschenk aan, nadat hij het heeft gesigneerd.
Als het over de tegenwoordige tijd gaat, zegt de 92-jarige: “Ik ben blij weer een vriendin te hebben.” Dan vertelt hij dat hij zijn kleinzoon eens vroeg om een 06-nummer te draaien op een ouderwetse telefoon die in de gang hangt. “Zo laat ik mijn kleinzoon merken hoe moeilijk het is om een 06-nummer te onthouden. Want tegenwoordig is de communicatie volledig veranderd. Weet je trouwens dat het telefoonnummer van onze pa 4 was? Ook kende iedereen iedereen op het dorp. 85 procent was boer, met vijf tot tien koeien. Als ik ergens kwam, en mijn naam noemde, was er meteen contact, bekendheid en vertrouwdheid. Het is nu niet meer als toen; de mensen zijn meer op zichzelf gericht omdat ze niks meer van een ander nodig hebben.”
Den Haag
Bart haalt nog ’n kopje koffie en zegt: “Het leven is helemaal veranderd; kijk maar eens naar de kerk.” Hij roert in zijn koffie en vervolgt: “Mensen die nieuw in de buurt komen wonen, hebben niet meer de behoefte zich te komen voorstellen.” Ook het grote aantal politieke partijen in Den Haag stoort hem wat. “Nieuwe partijen brengen niks nieuws. Ze zijn uit onvrede uit hun partij gestapt en verkondigen hetzelfde, alleen op een andere toon. Waarom zijn die mensen uit elkaar gegaan? Omdat ze ’n keer ruzie hebben gehad?”
Het hele verhaal met Bart Maas is niet in één artikel te vangen, want Bart wil ook nog van alles kwijt over het dragen van klompen, over zijn moeder die zelf alle kleren naaide, over zijn Plechtige Communie en over de smid die tevens organist was. Misschien een volgende keer?
Download de gratis app van Valkenswaard24 en mis niets → Apple | Android
